تحليل تطبيقي جايگاه و كاركرد روايات سبب نزول در تفاسير المنار و الفرقان

Theological and Political Pathology of Islamic Unity in Iran: Dichotomy of Radicalism and Secularism

در تفسير برخي آيات، معناي آيه از ساخت زباني و بافتي آن استخراج نمي‌شود، بلكه از معارف برون از متن ديني طلب مي‌شود؛ لذا روايات و اخبار سبب نزول، از منابع خارجي مهم و جهت‌دهندهٔ كار مفسر در تعيين مراد خداوند است. در تفاسير امروزي، از جمله المنار و الفرقان، نقش روايات سبب نزول كمتر شده است. اين پژوهش با روش توصيفي‌‌ تحليلي، جايگاه و كاركرد روايات سبب نزول را در اين دو تفسير، به شكل تطبيقي كاويده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد به دلايلي همچون توجه به وحدت موضوعي سوره، عقل‌گرايي در فهم آيات، حجت‌نبودن گفتار صحابه و تابعان، اجتهاد آنان در روايات، نقل به معنا شدن روايات سبب نزول، ضعف سندي و متني روايات، و ... رويكرد اين تفاسير به روايات سبب نزول، تقريباً منفي است. تبيين تأثير اين رويكرد در چگونگي و كيفيت نقل روايات سبب نزول و نيز كاركرد اين روايات در دو تفسير مذكور، از ديگر مسائلي است كه در اين تحقيق بحث شده است.

It has been discussed about the concept of Islamic unity in Iran, from Qajar era to now. This concept formed with a field of religious awareness and in response to the West and Colonialism in the new era. At first, Islamic unity grew up in the Indian subcontinent, and then, in Ottoman Empire and Iran. This concept in connection with conceptual triangle; Degeneration, Superstitions, Monotheism, was perused in Iran. However, it preserved its main attributes, in connection with this plan and extension in the Muslim World. The main attribution of this discussion, plan and its extension in theological context was under the conceptual dichotomy of Radicalism / Secularism that made it inefficient.