شناسايي و سنجش وضعيت پيشايندها و پسايندهاي تربيت شهروند حرفه اي در نظام آموزشي كشور:ارائه يك مدل سيستمي

هدف اين پژوهش شناسايي و سنجش وضعيت پيشايندها و پسايندهاي شهروند حرفه اي در نظام آموزشي كشور در يك مدل فرايندي بود. روش پژوهش از نظر هدف كاربردي؛ از نظر روش جمع­ آوري داده ­ها توصيفي – پيمايشي و از نظر نوع داده، تركيبي (كيفي-كمي) از نوع اكتشافي بود. خبرگان جامعۀ علمي دانشگاهي و متخصصان آموزش‌وپرورش بودند و در بخش كمي جامعه آماري شامل كليه معلمان مدارس ابتدايي سطح كشور به تعداد 358000 نفر بود. حجم نمونه در بخش كيفي با استفاده از اصل اشباع نظري 23 نفر تعيين شد و اين افراد با روش هدفمند انتخاب شدند و در بخش كمي نيز با استفاده از فرمول كوكران 900 نفر به‌عنوان نمونه تعيين شد و اين افراد با روش نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شد. ابزار گردآوري داده‌ها در بخش كيفي مصاحبه‌هاي نيمه ساختار يافته و در بخش كمي پرسشنامه محقق ساخته 160 سؤالي بود. براي سنجش روايي پرسشنامه از روايي محتوا و سازه استفاده شد كه نتايج بيانگر روايي ابزار بود. براي سنجش پايايي مصاحبه از پايايي باز آزمون (0.77) و روش توافق درون موضوعي (0.83) استفاده شد؛ همچنين به‌منظور اطمينان از پايايي پرسشنامه از دو روش ضريب آلفاي كرونباخ (براي تمام مؤلفه‌ها بزرگ‌تر از 0.7) و باز آزمايي (براي تمام مؤلفه‌ها بزرگ‌تر از 0.7) استفاده شد كه نتايج بيانگر پايا بودن ابزارها بود (84 /.). روش تحليل داده ها در بخش كيفي كدگذاري باز و محوري بود؛ همچنين در بخش كمي از روش‌هاي آمار توصيفي شامل ميانگين، انحراف معيار، جداول، اشكال و نمودارها استفاده شد و در بخش استنباطي از روش‌هاي تحليل عاملي (تأييدي و اكتشافي) و آزمون تي تك نمونه‌اي استفاده شد. نتايج نشان داد كه عوامل موثر در تربيت شهروندي را مي توان در سه دسته درونداد، فرذايند و برونداد دسته بندي كرد عوامل درون داد شامل، اهداف و فلسفه تربيت، فناوري و تجهيزات آموزشي، نيروي انساني، معيارهاي ارزيابي، استانداردها و منابع آموزشي؛ عوامل فرايند شامل مؤلفه‌هايي مانند روش‌هاي تربيت، پداگوژي، محتواي آموزش و فرايندهاي آموزش و كاركردهاي پنهان تربيت است و عوامل برون داد، يعني شهروند حرفه‌اي شامل شناخت، توانايي و نگرش مدني مي‌باشد. بر اساس مؤلفه‌هاي شناسايي شده مدل شهروند حرفه‌اي ارائه شد و برازش آن با استفاده از شاخص‌هاي مطلق، نسبي و تعديل يافته مورد ارزيابي قرار گرفت كه نتايج حاكي از برازش آن داشت؛ همچنين نتايج نشان داد كه وضعيت تمام مولفه هاي شناسايي شده در بين معلمان ابتدايي در حد مطلوب بود.