عوامل مؤثر بر فرآيند شبكه اي قابليت تحرك نقاط روستايي در بخش مركزي شهرستان تبريز

قابليت تحرك به معني جابجايي مردم و كالاها از نقطه ­اي به نقطه ديگر در نظر گرفته مي ­شود كه به زيرساخت­ هاي حمل­ و نقل وابسته بوده و از اهميت زيادي در توسعه پايدار نواحي روستايي برخوردار است. بهبود قابليت تحرك مي­تواند اثرات مستقيم و غيرمستقيم گوناگوني در بهبود وضعيت اقتصادي و اجتماعي نواحي روستايي داشته باشد. با توجه به اينكه قابليت تحرك مناسب از جمله معضلات پويايي، به ­ويژه پويايي اقتصادي نقاط روستايي كشور بوده، تحقيق حاضر بر آن است تا ضمن تحليل قابليت تحرك در نقاط روستايي بخش مركزي شهرستان تبريز، عوامل مؤثر بر آن را مورد بررسي قرار دهد. براي اين منظور روش تحقيق توصيفي – تحليلي مورد توجه قرار گرفت. ابتدا با استفاده از ادبيات تحقيق به عملياتي نمودن مفاهيم و متغيرهاي مطرح در سؤالات پرداخته شده و روايي آن به روش نظرسنجي از نخبگان مورد ارزيابي قرار گرفت و پس از تأييد جهت تعيين روابط علت و معلولي ميان شاخص­ ها و در مرحله بعد جهت وزن­دهي به نظرسنجي مجدد (15 نفر از متخصصان رشته جغرافيا و برنامه ­ريزي روستايي و برنامه ­ريزي حمل ­و نقل) اقدام گرديد. سپس براي ارزيابي قابليت تحرك، تكنيك فرآيند شبكه ­اي با بهره­ گيري از نرم­افزار Super Decisions و براي بررسي نقش عوامل در قابليت تحرك نقاط روستايي مورد مطالعه از مدل­سازي معادلات ساختاري در نرم­افزار AMOS.24 استفاده شد. جامعه آماري تحقيق را روستاهاي بخش مركزي شهرستان تبريز شامل 52 روستا تشكيل مي­ دهد كه داده ­هاي لازم به صورت تمام­ شماري از دهياران آنها جمع ­آوري گرديد. نتايج نشان داد كه در بين شاخص­ هاي قابليت تحرك، شاخص­ هاي تعداد مسافران در فصول مختلف و جابجايي توليدات باغي، بيشترين روابط علت و معلولي را با ساير شاخص­ هاي مطرح داشته است. به­ علاوه روستاي كردكندي كمترين ميزان قابليت تحرك و مايان سفلي بيشترين قابليت تحرك را دارد كه اين مسئله بيانگر اثر عوامل ديگري غير از جمعيت صرف نواحي در ميزان قابليت تحرك آنها است. به ­علاوه بر اساس نتايج مدل­سازي معادلات ساختاري، عامل فاصله بيشتر از ساير عوامل در قابليت تحرك سكونتگاه ­هاي روستايي مؤثر بوده است.