تحليل همديدي-ديناميكي مخاطره باد گرمش در حاشيه جنوب‌غربي درياي خزر

Synoptic - dynamic analysis of Garmesh Wind hazard in the Southwestern coastal zone of the Caspian Sea

در اين مطالعه به منظور بررسي الگوي همديدي-ديناميكي پديده باد گرمش براي بازه زماني 1982 تا 2010، ابتدا با استفاده از داده هاي SCDATA ايستگاه‌هاي شاخص استان، رخ‌ دادهاي باد گرم در طي يك دوره 29 ساله شناسائي شد. سپس ميادين فشار، دما، نم ويژه، ارتفاع ژئوپتانسيلي، مولفه‌هاي مداري و نصف النهاري باد و سرعت قائم و كميت‌هايي نظير جريان، فرارفت رطوبت، فرارفت دما، تاوايي نسبي و همچنين برش قائم كميت‌هاي ديناميكي مربوط به سامانه‌هاي منجر به باد گرمش در كليه ترازهاي جوي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان مي‌دهد اين پديده ‌عمدتاَ در فصول سرد سال به وقوع مي‌پيوندد و شرط لازم براي شكل‌گيري باد گرمش در استان گيلان، جفت‌شدگي دو توده هواي پرفشار و كم‌فشار در دو سوي رشته كوه‌هاي البرز است. اين شرايط ماحصل نفوذ هم‌زمان زبانه فشاري چرخند‌هاي ديناميكي قوي با منشاهاي كم‌فشارجنب قطبي وكم‌فشار مديترانه‌اي در شمال رشته كو‌ه‌هاي البرز و هم‌چنين حاكميت كمربند هواي پرفشار ناشي از زبانه پرفشارسيبري و يا پرفشار جنب حاره روي مركز و جنوب فلات ايران است كه موجب شكل گيري جريان‌هاي جنوبي به سمت سواحل جنوبي درياي خزر و افزايش سرعت باد در ترازهاي زيرين وردسپهر مي‌گردد. الگوي فرارفت دما و رطوبت در تراز 850 هكتوپاسكالي، فرارفت دمايي مثبت (فرارفت گرم) و فرارفت منفي رطوبت (انتقال هواي خشك در لايه‌هاي زيرين وردسپهر) را در حاشيه جنوب‌غربي درياي خزر نمايان مي‌سازد. به دليل نفوذ زبانه‌هاي پرفشار سطحي و عبور پشته ارتفاعي روي فلات ايران و دامنه‌هاي جنوبي البرز، تاوايي نسبي در كل ستون جو منفي است كه با مقادير مثبت امگا در بخش‌‌هاي جنوبي و حتي دامنه‌هاي شمالي البرز منطبق است. برش قائم باد نشان مي‌دهد در جانب رو به باد جريان‌هاي به ويژه زير تراز 700 هكتوپاسكالي، ميدان باد داراي مولفه مثبت نصف النهاري بوده و غالبا شارش جريان‌هاي جوي در منطقه داراي جهت شمال سو است.