الگويابي تخصيص پايدار كاربري زمين در نواحي روستايي شرق گيلان

از مهم­ترين مباحث در پايداري نظام سكونتگاه­ هاي روستايي، پايش و تحليل نظام كاربري اراضي است. در دهه­ هاي اخير به دليل تحولات اجتماعي و اقتصادي سكونتگاه­ هاي روستايي شرق گيلان شاهد تخريب و تبديل اراضي كشاورزي به ساير كاربري­ هاي زمين از جمله پوشش سكونتگاهي توسعه كالبدي فضاهاي شهري و روستايي بوده­ ايم. اين پژوهش الگوي تخصيص پايدار كاربري زمين را با بهره­ گيري از الگوي پايش تغييرات پوشش زمين تحليل مي­ نمايد. قلمرو مكاني آن شامل شهرستان ­هاي سياهكل، ‌لنگرود،‌ لاهيجان و آستانه اشرفيه، واقع در شرق استان گيلان است. از جمله دلايل انتخاب محدوده مورد مطالعه وجود تنوع توپوگرافيك (پهنه ­هاي ساحلي، دشتي، ييلاقي، پايكوهي و كوهستاني)، توزيع گونه ­هاي متفاوت سكونتگاه­ هاي روستايي و بيشترين تحولات كاربري زمين در قالب يك محيط جغرافيايي براي طرح­ ريزي مسئله پژوهش است. پايش زماني تغييرات پوششي در سال­هاي 1989م. (1368ش)، 2000 م. (1379ش) و 2015 م، (1394ش) و در افق سال 2030 ميلادي انجام شده است. نتايج حكايت از اين دارد كه در پهنه مورد مطالعه، سهم پوشش ­هاي سازگار با طبيعت كاهش يافته و سهم پوشش سكونتگاهي افزايش يافته است. از سوي ديگر به كمك تكنيك ­هاي آينده­ نگاري و شناسايي عوامل محركه كليدي اثرگذار در تغييرات پوششي، سه سناريو براي تغييرات آينده مورد پيش بيني قرار گرفته است. به منظور اتخاذ رويكردي پايدار در همزيستي با طبيعت وتعادل بخشي سناريوهاي متفاوت با به­ كارگيري از مدل تخصيص زمين (MOLA)، الگوي پيش بيني سال 2030 با وسيع­ترين پوشش سكونتگاهي (فضاهاي كالبدي روستايي و شهري) در ميان الگوها امتياز به دست آورد. گسترده­ترين پوشش سكونتگاهي در الگوي سناريوها، به ترتيب براي سناريوي سوم، دوم و اول حاصل شد. بدين ترتيب الگوي تخصيص زمين نشان مي دهدكه تكنيك مورد استفاده، از توانايي حل و فصل تعارضات موجود ميان سناريوهاي متضاد و تعديل الگوي پيش بيني برخوردار است.