تدوين چارچوب ارزشيابي اثربخشي برنامه هاي درسي آموزش عالي بر اساس رويكرد راهبردي

Developing an effectiveness evaluation framework in higher education curricula: A strategic approach

در اين پژوهش تلاش شد به تدوين چارچوب ارزشيابي اثربخشي برنامه ­هاي درسي بر اساس رويكرد راهبردي به مثابه يك حوزه مطالعات ميان رشته­ اي پرداخته شود. روش پژوهش كيفي و به طور ويژه «مطالعه موردي كيفي» است. در اين راستا ز اعضاي هيأت علمي در رشته برنامه­ريزي درسي در دانشگاه­هاي دولتي ايران به عنوان خبرگان تخصصي و با استفاده از «رويكرد هدفمند» و با «روش انتخاب صاحبنظران كليدي» و استفاده از «معيار اشباع نظري» با 17 نفر به عنوان نمونه مصاحبه صورت گرفت. داده هاي به دست آمده با استفاده از نرم افزار Nvivo از طريق فن تحليل مضمون مورد تحليل قرار گرفت و يافته ها در قالب سه مجموع مضامين پايه، سازمان دهنده و فراگير دسته بندي و شبكه مضامين سازماندهي شد. بر اساس نتايج به دست آمده، يك چارچوب ماتريسي از ابعاد اثربخشي برنامه­ هاي درسي آموزش عالي (دروني، بيروني و نهادي) و رويكرد راهبردي (در دو بعد جهت­گيري و اقدام) شكل گرفت. بدين صورت كه ارزشيابي اثربخشي برنامه هاي درسي آموزش عالي (به عنوان مضمون فراگير) شامل ابعاد اثربخشي دروني با جهت­ گيري راهبردي و اقدام راهبردي، اثربخشي بيروني با جهت­ گيري راهبردي و اقدام راهبردي، اثربخشي نهادي با جهت­ گيري راهبردي و اقدام راهبردي مضامين سازمان دهنده بودند. هر يك از اين دسته­ ها خود داراي ابعاد گوناگوني در مضامين پايه مي­باشند كه شبكه مضامين به عنوان چارچوب ارزشيابي اثربخشي برنامه ­هاي درسي آموزش عالي بر اساس رويكرد راهبردي سازماندهي شدند. بديهي است كه يافته ­هاي اين پژوهش امكان ارزشيابي برنامه ­هاي درسي آموزش عالي از منظر رويكرد راهبردي را فراهم آورده است.

In this research, from a new perspective of higher education curriculum studies as an interdisciplinary field, it has been tried to present a framework of evaluation of curriculum effectiveness based on a strategic approach .The research method was a qualitative case study. In this regard, with using a targeted approach and applying the theoretical saturation criterion, open interviews was conducted with 17 faculty members in the field of curriculum from some universities of Iran .The data obtained analyzed with using Nvivo software and through thematic analysis and then clustered in three basic, organizing and global themes and thematic network were organized. The results of the analysis showed that ,a matrix within the dimensions of the effectiveness of the curriculum of higher education (internal, external and institutional) and strategic approach (strategic orientation and strategic action) was formed. Then the effectiveness evaluation of higher education curriculum (global theme) including dimensions of internal effectiveness- strategic orientation, internal effectiveness - strategic action ,external effectiveness - strategic orientation ,external effectiveness- strategic action ,institutional effectiveness- strategic orientation, institutional effectiveness - strategic action (organizing themes) that each of which was found to have different dimensions (basic themes).