تحليل ساختاري دوگانگيِ نماد دوماهي

اين مقاله تفسير تحليلي تصوير ماهي/ دوماهي در هنر ايران است. تصويري كه از كهن‌ترين دوران تاريخي تا دوران متأخر در سراسر جهان تكرار مي‌شود. اين نقش از سويي بازنمود صورت فلكي حوت است و در نجوم كهن كاملاً شناخته شده است و از سوي ديگر با نقشي در فرش ايران موسوم به ”ماهي درهم“ كاملاً مشابه است. براي اين اصطلاح متأخر توصيف‌هاي متعددي از سوي پژوهشگران ايراني ارائه شده است، ولي هيچ‌كدام آن را با صورت فلكي حوت مرتبط ندانسته‌اند. از اين رو نه تنها آيكون دوماهي كه در پژوهش‌هاي مرتبط با حوزه‌ مطالعات فرش، سفال و ... ”ماهي درهم“ نام‌گذاري شده ‌است، به پرسش كشيده مي‌شود، بلكه كوشيده مي‌شود با روش آيكون نگاري كه براي شناساندن ساختار نمادين اين گونه تصاوير امروزه در جهان شناخته شده است به تفسير اين تصوير بپردازيم. همچنين تلاش مي‌شود تا از طريق تحليل ساختاري دوگانگي چنين نقشي، به شبكه‌ ارتباطي ميان نمادها آن گونه كه در جهان‌شناسي جهان باستان در انطباق جهان كبير و صغير مطرح است، برسيم. براي نيل به اين هدف، در اين مقاله پس از پژوهش در تاريخ تصويري چنين نقشي و پيوند متون مرتبط با آن، به ارتباط واژه ماهي و ماهيچه در زبان فارسي و ديگر زبان‌هاي هند و اروپايي و به تبيين و مستندسازي نظام نمادين ساختاري چنين نمادي پرداخته مي‌شود.