آيا مصنوعات فناورانه مي‌توانند خوب يا بد باشند؟

Can Technological Artifacts be Good or Bad?

هدف مقاله حاضر اين است كه نسبت فناوري با ارزش‌هاي اخلاقي را كاويده و به اين پرسش پاسخ دهد كه آيا مصنوعات فناورانه به لحاظ اخلاقي بي‌طرف هستند يا خير. براي اين مقصود به آراء دو تن از فيلسوفان هلندي فناوري، يعني (ايبو)فن‌دي پول و پيترپائول فربيك ارجاع داده مي‌شود. بر اساس آراء پول، كاركرد يا تأثيرات جانبي مصنوعات مي‌توانند با ارزش‌هاي اخلاقي در ارتباط باشند و از اين‌رو، مصنوعات مي‌توانند ارزشي را مجسم كنند يا در عمل موجب ظهور ارزشي خاص شوند. بر اساس آراء فربيك مصنوعات، عمل و درك انسان را تحت تأثير قرار مي‌دهند و مي‌توان اين تأثير را ارزيابي اخلاقي و طراحي فناورانه‌اي را پيشنهاد كرد كه زندگي فضيلت‌مندانه‌اي را براي انسان به ارمغان آورد. در انتها نيز با نگاهي انتقادي تلاش شده طرحي سازوار ارائه شود تا ذيل آن بتوان به يك معنا مصنوعات فناورانه را (اخلاقاً) خوب يا بد دانست و از اخلاق طراحي دفاع كرد.

The aim of this article is to analyze the relationship between technology and ethical values, and to demonstrate that technological artifacts are not ethically neutral, but rather can be morally assessed. To do so, it is referred to two Dutch philosophers of technology, namely (Ibo) van de Poel and Peter-Paul Verbeek. According to Poel’s view function and side-effects of artifacts can be related to ethical values, accordingly, artifacts can embody values, and in practice lead to the supervenience of values. On the basis of Verbeek’s opinion, artifacts affect human action and perception. This effect can be ethically assessed, and technological design bringing about virtuous life for human beings can be suggested. At last, with the aid of a critical analysis of what was stated, it is tried to present a consistent proposal, according to which technological artifacts are in a sense good or bad, and design ethics is defensible.