نقش ريشه‌شناسي و سياق در فهم آيات متشابه لفظي

The Role of Etymology and Siaq in the Perception of the Quran Verses with the Verbal Similarity

آيات متشابه لفظي، آياتي از قرآن كريم هستند كه از نظر لفظ و معنا به يكديگر شباهت دارند. بيشتر آيات متشابه لفظي، در داستان حضرت موسي و آيات مربوط به قوم يهود است. يكي از اين موارد، آيات 60 سورۀ بقره و 160 سورۀ اعراف است كه تفاوت روشني در كاربرد دو واژۀ «انفجرت» و «انبجست» ديده مي‌شود. در كتاب‌هاي توجيه آيات متشابه لفظي، دلايل گوناگوني براي اين اختلاف در كاربرد واژگان اين آيات متشابه لفظي ذكر شده است. ولي دلايل ذكرشده قابل نقد است و نمي‌توان به آن‌ها اعتماد كرد. دانش ريشه‌شناسي با ابزارهاي مختلف، مانند: مقارنۀ واژگان بين زبان‌هاي سامي، شناخت اصل لغوي، اصل مضاعف، معناشناسي تاريخي و... مي‌تواند كمك شاياني به فهم واژگان قرآن و توجيه آيات متشابه لفظي نمايد. در اين پژوهش با استفاده از ابزارهاي دانش ريشه‌شناسي و با توجه به سياق آيات كه هر دو جزء قرائن لفظي معتبر هستند، توجيه ي جديد در علت اين اختلاف ذكر مي‌شود كه انطباق بيشتري هم با معناي دقيق واژگان و هم با سياق آيات دارد.

The Quran verses (ayat) with the verbal similarity are those of the Quran verses which are similar from the verbal and semantic point. Most of the Verses with verbal similarity are in the story of Mûsâ ibn 'Imran (Moses in the Hebrew Bible) and the verses relating the Jewish people. Two of these cases are 60th verse of Surat al-Baqarah (Cow) and 160th verse of Surat al-A'araf (The Heights) which there is obvious difference in the application of two terms “انفجـرت) “gushed out) and “انبجسـت) “gushed out). In the books of the justification of the verses with the verbal similarity, different reasons have been implied for this variety in the application of these verses with the verbal similarity. But the reasons can be criticized and cannot be trusted. The etymology science with different tools such as the comparison of terms between the Semitic languages, knowing the verbal originality, the principle of twofold or threefold meaning linguists believe that every Arabic terms at the beginning has a principle of twofold or threefold, the historical semantic, etc. can greatly help to understand the Quran terms and the justification of the verses with the verbal similarity. In this paper with using the tools of the etymology science and with considering the siaq (context) of the Quran verses which both are authentic verbal indications (qarineh), it is mentioned a new justification for this variety which has more congruence with the exact meaning of terms and also the verses siaq.