ارزيابي و اولويت‌بندي ريسك‌هاي زيست ‌محيطي تالاب بين‌المللي مصب رودهاي گز و حرا

Assessment and Prioritization of Environmental Risks in Gaz and Hara Rivers Estuary International Wetland

اكوسيستم‌هاي تالابي داراي ارزش و كاركردهاي اقتصادي و اكولوژيكي بسياري هستند اما امروزه امنيت و موجوديت آنها از طريق عوامل مختلف طبيعي و انساني به‌شدت تحت تأثير قرار گرفته است. از اين‌رو تحقيق حاضر با هدف شناسايي، رتبه‌بندي و ارزيابي ريسك زيست محيطي عوامل تهديد تالاب بين‌المللي رودهاي گز و حرا واقع در استان هرمزگان صورت پذيرفت. جهت شناسايي مهم‌ترين عوامل تهديد از روش دلفي و از روش‌هاي تصميم‌گيري چند معياره AHP و TOPSIS براي اولويت‌بندي ريسك‌ها استفاده شد. طبق نتايج AHP، قاچاق سوخت، حمل و نقل‌هاي آبي و آلودگي نفتي در رتبه‌هاي اول تا سوم قرار دارند. نتايج به‌دست آمده از روش TOPSIS براساس ميزان نزديكي نسبي (CJ+) نشان مي‌دهد كه آلودگي نفتي (1) و قاچاق سوخت (0/9154) در رتبه‌هاي اول و دوم جاي دارند. به‌طور كلي از لحاظ سطوح مخاطرات، 8/6 درصد مخاطرات در رده غيرقابل تحمل، 8/6 درصد در رده قابل توجه، 26/08 درصد در رده متوسط، 30/43 درصد در رده قابل تحمل و 26/08 درصد مخاطرات در رده جزئي قرار گرفتند. بنابراين با توجه به نتايج به‌دست آمده اولويت‌هاي مديريتي و برنامه‌ريزي در جهت كاهش اثرات و پيامدهاي عوامل تهديد كه تأثيرات جبران‌ناپذيري بر محيط زيست و عملكرد تالاب دارند، مي‌بايست مورد توجه جدي قرار گيرند.

Wetland ecosystems have many economic and ecological functions and values, but today their security and existence have been heavily influenced by various natural and human factors. Therefore, the present study was conducted to identify, rank and assess environmental risks threatening Khur-e- Azini International wetland located in Hormozgan province. In order to identify risk factors, the Delphi method and the multi-criteria decision-making methods, AHP and TOPSIS were used for prioritizing risks. According to the results of the technique AHP, fuel smuggling, marine transportation and oil pollution were respectively ranked first to third. The results of TOPSIS technique based on the relative proximity (Cj +) indicate that the oil pollution (1) and the fuel smuggling (0.9154) are ranked first to second. In general, based on the ranking of risks, 8.6 percent of risks were placed in the unbearable category, 8.6 percent of risks were placed in the significant category, 26.08 percent of risks were placed in the average category, and 30.43 percent of risks were placed in the category of tolerable risks. According to the results, management priorities and planning should be considered seriously to minimize the risks and consequences that have irreversible effects on the environment and wetlands function.