معرفت فطري و معرفت عقلي در انديشه سيد بن طاووس

Natural Knowledge and Rational Knowledge in the Thought of Seyyid Ibn Tawus

تحليل رابطه ايمان و معرفت از مهم­ترين مسائل انسان­ شناسي ديني است. سيد بن طاووس از سويي بر نفي روش­هاي كلامي و استدلالي تصريح مي­كند و از سوي ديگر در مواردي پرشمار، بر عقل فطري تأكيد كرده و از استدلال­هاي عقلي بهره جسته است. ديدگاه او بر جريان­ هاي عقل­ ستيز بعدي اثر جدي داشت. ازاين­رو جمع ­بندي ديدگاه وي در نسبت­ سنجي استدلال عقلي و ايمان در حيات انسان ديني اهميت مي­يابد. با كنار هم ­گذاردن عبارات سيد بن طاووس، كفه انتقاد از معرفت استدلالي عقلي سنگيني مي­كند. به اين ترتيب مي­توان وي را از سردمداران كلام نقلي يا فطري‌گرايي در علم كلام به‌شمار آورد. مخالفت با روش تفكر معتزلي در برابر مطلق روش­هاي عقلي و نيز نفي استدلال­هاي پيچيده عقلي در برابر قواعد بسيط عقلي، ازجمله توجيهاتي است كه در جمع­ بين دو رويكرد وي قابل عرضه است. در اين مقاله ضمن معرفي دو رويكرد مذكور و جمع­ بندي نهايي ديدگاه برخي آسيب­ها و اشكالات نظريه وي نيز گوشزد شده است.

Analyzing the relationship between faith and knowledge is amongst most important issues in religious anthropology. Seyyid Ibn Tawus, on one hand denies theological and rational methods and on the other, in many cases, emphasizes natural reason and uses the benefits of rational reasoning. The view he held deeply touched subsequent anti-rationalist currents. Therefore, summarizing his views on the relationship between rational reasoning and faith becomes important in the life of religious Man. Investigating the words of this scholar shows that he is more a critic of reasoning and rational knowledge. So he can be counted among pioneers of nativists and traditionalists in theology. His rejection of Motazele thinking method compared to absolute rational methods and his denials of sophisticated rational reasoning compared to expanded rational regulations are amongst justifications derived from both of his approaches. The current research, in addition to introducing both of the aforesaid approaches and summarizing the view of this scholar, has pointed to some of problems and deficiencies in his theory.