مقايسه ساختار اراضي مرتعي و ميزان تخريب پيوستگي سيماي سرزمين در زيرحوزه‌هاي آبخيز ايريل، استان اردبيل

Comparing the Rangelands Structure and Degradation of Landscape Connectivity in Iril Sub-Watersheds, Ardabil Province

هدف تحقيق حاضر، مقايسه ساختار پوشش مرتعي و درجه تخريب سيماي سرزمين در زيرحوزه‌هاي آبخيز ايريل استان اردبيل بوده است. براساس نقشه كاربري اراضي و ابزار تفكيك سيماي سرزمين، چهار كلاس تفكيك (لكه، حاشيه، سوراخ‌شدگي و هسته) در اندازه سلولي 5، 10، 15 و 20 متر مشخص شدند. شاخص‌هاي LPI، ED، Cohesion، Mesh، Split و AI براي ارزيابي ساختار مرتع با استفاده از Fragstats محاسبه شدند. براساس نتايج، در زيرحوزه 5 مقدار سنجه پيوستگي Cohesion با مقدار 93/60 كمترين و سنجه Division بالاترين مقدار (0/92) را دارد. مقدار سنجه LPI در زيرحوزه‌هاي 8 و 9 با مقادير 89/30 و 84/12 محاسبه شد. بيشترين و كمترين تعداد لكه‌ها در سلول‌هاي 15 و 5 متري است و مقادير حاشيه، سوراخ‌شدگي و هسته كوچك در اندازه‌هاي سلولي تغييرات چنداني ندارد. همبستگي شاخص Perforated و سنجه Cohesion با ضريب همبستگي معكوس برابر 0/94 است. همبستگي Perforated و Split مستقيم (R2=0/95) نشان‌دهنده افزايش Split و تفكيك بيشتر سيماي مرتع است. مقادير لكه‌ها و هسته‌هاي مركزي درمنطقه كم بوده و ميزان تخريب سيماي سرزمين در حاشيه‌ لكه‌ها بيشتر است. در تعداد بالا و حاشيه بيشتر لكه‌ها، پيوستگي كاهش يافته و نشان‌دهنده تخريب مرتع است، درحالي كه مقدار بالاي شاخص هسته در زيرحوزه‌ها بيانگر مطلوبيت لكه‌هاي مرتعي از نظر پيوستگي مرتع است.

The aim of this research was to compare the rangelands structure and landscape degradation in Iril sub-watersheds, Ardabil province. Land use map and the Landscape Fragmentation Tool were used to determine 4 classes of patch, edge, perforated and core through 5, 10, 15 and 20m cell sizes. The landscape metrics of LPI, ED, cohesion, mesh, split, and AI were calculated using Fragstats software. Results showed that the low value cohesion and high values division metrics were in sub-watershed 5. Also, the LPI in 8 and 9 sub-watersheds were 89.30 and 84.12. The highest and lowest values of patch classes were attributed to 15×15m, and 5×5m cell size, respectively. The value of the edges, perforations and core does not change through different cell sizes. The inverse correlation between perforated index and cohesion (R2=-0.94) indicates a less-disturbed landscape in higher cohesion values. The positive correlation of split and perforated indices demonstrates a dis-connectivity and landscape fragmentation in high split index value. The landscape degradation are high in low patch and core area values and high edge amounts. High NP and more edge values indicate a reduction in landscape connectivity, while, the high values of core index specify the enhanced ecosystem connectivity.