پديد آورندگان :
سيد فاطمي، نعيمه دانشگاه علوم پزشكي ايران - مركز تحقيقات مراقبت هاي پرستاري، تهران , رفيعي، فروغ دانشگاه علوم پزشكي ايران - مركز تحقيقات مراقبت هاي پرستاري، تهران , حاجي زاده، ابراهيم دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده علوم پزشكي، تهران , مدانلو، مهناز دانشگاه علوم پزشكي گلستان - مركز تحقيقات پرستاري، گرگان
كليدواژه :
تبعيت از درمان , بيماري مزمن , تحليل مفهوم مدل هيبريد , روان سنجي
چكيده فارسي :
هدف: يكي از مشكلات پيچيده نظام سلامت عدم تبعيت از درمان در بيماران مبتلا به بيماري مزمن مي‌باشد كه متاثر از عوامل اجتماعي است. براي تعيين عواملي كه بر ارتقاء سلامت بيماران تاثير مي‌گذارند، درك مفهوم تبعيت از درمان و شيوه‌هاي مناسب اندازه‌گيري آن براي بهبود تبعيت از درمان امري ضروري است. اما تاكنون ابزار متناسب با فرهنگ بيماران ايراني كه همه ابعاد درمان را بسنجد، وجود ندارد. اين مطالعه با هدف طراحي و روان‌سنجي پرسش‌نامه تبعيت از درمان در بيماران مبتلا به بيماري مزمن انجام شد.
مواد و روش‌ها: در اين مطالعه تركيبي، ابزار تبعيت از درمان بيماران مزمن طي سه بخش طراحي و روان‌سنجي شد. در بخش اول با استفاده از روش تحليل مفهوم مدل هيبريد طي سه مرحله، مفهوم تبعيت از درمان در بيماران مبتلا به بيماري مزمن تبيين و سازه‌هاي مرتبط با آن شناسايي شد. ابتدا در مرحله نظري از مرور متون به منظور جمع‌آوري داده‌ها استفاده شد، سپس در مرحله كار در عرصه داده‌هاي كيفي از طريق مصاحبه نيمه‌ساختار با مشاركت 6 بيمار مزمن جمع‌آوري شد و در مرحله تحليل نهايي داده‌هاي به‌دست آمده از تحليل دو مرحله قبل تلفيق و با استفاده از روش تحليل كيفي جهت‌دار تحليل شدند. در بخش دوم گويه‌هاي پرسش‌نامه اوليه تدوين گرديد. در بخش سوم ويژگي‌هاي روان‌سنجي پرسش‌نامه با استفاده از روايي صوري، محتوايي و سازه و هم‌چنين پايايي همساني دروني و ثبات (آزمون مجدد) تعيين گرديد.
يافته‌ها: نتيجه فرآيند تحليل مفهوم در مرحله نظري منجر به استخراج 11 طبقه، در مرحله كار در عرصه 7 طبقه شد. در مرحله سوم تحليل مفهوم با تحليل داده‌هاي دو مرحله قبل 8 درون‌مايه پديدار گرديد و 127 گويه استخراج شد. ويژگي‌هاي روان‌سنجي پرسش‌نامه طراحي شده با 127 گويه آغاز شد. با اجراي روايي صوري و محتوايي گويه‌هاي پرسش‌نامه اصلاح و به 48 گويه تقليل پيدا كرد. نتيجه تحليل عاملي اكتشافي 7 عامل اهتمام در درمان، تمايل به مشاركت در درمان، توانايي تطابق، تلفيق درمان با زندگي، چسبيدن به درمان، تعهد به درمان و ترديد در اجراي درمان را با 40 گويه مشخص نمود. اين 7 عامل در مجموع 514/48% از واريانس كل پرسش‌نامه را تبيين مي‌كردند. پايايي آزمون با روش آزمون مجدد و از طريق همساني دروني و آلفاي كرونباخ 92/0 تاييد شد.
نتيجه‌گيري: يافته‌هاي پژوهش بينش جديدي براي درك معني تبعيت ايجاد مي‌كند و پرسش‌نامه تبعيت را به عنوان ابزاري روا و پايا و مطابق با شرايط فرهنگي جامعه ايراني، براي بررسي تبعيت از درمان بيماران بزرگ‌سال مبتلا به بيماري‌هاي مزمن ارائه مي‌دهد.
چكيده لاتين :
Introduction: Non-compliance is a concern to all healthcare disciplines especially in patients with chronic illness that is caused by social factors. For determining the factors affect on patients' health, it is essentialto understand the meaning of compliance and its measurement which lead to improve compliance. However, there is not any instrument to assess compliance of all dimensions of treatment in patients with chronic disease in Iranian context. The purpose of this study was to develop and psychometric properties of compliance questionnaire.
Materials and Methods: This study was conducted by triangulation approach in two concept analysis and methodological research sequential phases. In first part, Hybrid Model concept analysis was used to explore the meaning of compliance and to generate questionnaire items, and in second part psychometric properties was used to evaluate the validity and reliability of a compliance instrument.First, in theoretical phase of Hybrid Model concept analysis, data was collected by using literature reviews to develop a working definition. Second in field work phase qualitative data obtained through semi-structure interviews withparticipatingof 6 patients diagnosed with chronic disease. Third, in analytical phase, integration and reanalysis of the data gained during two former phases of concept analysis was conductedusing directed qualitative content analysis. In second part, a primary questionnaire was created by using the results of research. In the third part, the psychometric properties including face validity, content validity, construct validity, internal consistency, and test-retest reliability was measured.
Results: The process of concept analysis in theoretical phase resulted in extracting 11 categories,in field work phase seven categories and in third phaseeight themes emerged. 127 items was extracted.The psychometric property was carried out as a result the 127-item questionnaire was modified and the items decreased to 48. The result of exploratory factor analysis showed that this questionnaire contains 7 factors including making effort for treatment, intention to take the treatment, adaptability, integrating illness into life, stick to the treatment, commitment to treatment and indecisiveness for applying treatment and the items decreased to 40. The 7 factors explained nearly 48.514% of the variance of the questionnaire. The reliability was carried out by using test-retest reliability andCronbach'salpha 0.92.
Conclusion: These findings offer helpful insights into the meaning of compliance and provide an instrument to assess the adherence of patients with chronic disease. The Adherence Questionnaire appears to be an appropriate tool for providing reliable and valid data to determine compliance in adult patients with chronic disease in Iranian context.
