تحليل گفتمان بشارت در قرآن

The Discourse Analysis of Annunciation in Quran

امروزه شناخت قرآن در قالبي روشمند توجه بسياري از مفسران و قرآن‌پژوهان را به خود جلب كرده است. ازجمله علومي كه در راستاي دستيابي به اين هدف مقدس به كار گرفته شده‌اند، واژه‌شناسي، كاربردشناسي و معنا‌شناسي و.... هستند كه در دريافت معاني قرآن و غرض خداوند متعال نقش ‌بسزائي داشته و دارند. علمي كه در حال حاضر پا را فراتر از معناشناسي نهاده، علم تحليل گفتمان است كه به نوعي تلفيقي از همه علوم بيان‌ شده است. در اين رويكرد پس از آنكه معناي واژگان و ارتباط نحوي آنها آشكار شد، به ويژگي‌هاي متكلم و مخاطب و شرايط گفتگوي موجود ميان اين دو عنصر مي‌پردازد و در پايان واكنش مخاطب بعد از دريافت پيام را بررسي مي‌كند. تحليل گفتمان كه شامل شش مرحله است، در واقع تعاملات زبان با ساختارهاي فكري ـ اجتماعي در متون گفتاري يا نوشتاري را كشف مي‌كند و چگونگي شكل‌گيري معنا در ارتباط با عوامل درون‌زباني و برون‌زباني را مطالعه مي‌كند. در اين پژوهش با به‌كار‌گيري روش توصيفي‌تحليلي كوشش شده است تا پس از بيان تعريفي از «كارگفت» و تاريخچه آن، «كاربردشناسي» و «بافت»، بافت پيراموني كارگفت بشارت و تحليل گفتمان و كارگفت آن در قرآن و شرايط حاكم ميان دوسويِ اين تعامل گفتاري _خداوند و بنده_ و دستاويزهاي عنصر مُبَشِّر براي اقناع مُبَشَّر ترسيم شود و در پايان، شرايط تحقق كارگفت بشارت و ميزان تأثيرگذاري اين شيوه با به‌كارگيري وعده‌هاي دنيوي و اخروي براي ترغيب و تشويق مخاطب به‌سبب قبول ايمان و انجام تكاليف بررسي شود. شايان ذكر است در تحقق يك كارگفت، وجود همه مؤلّفه‌ها و شاخص‌ها الزامي است و اتحاد اين مؤلّفه‌ها سبب تفاوت كارگفت‌ها خواهد بود.

Today knowing Quran has drawn most interpreters and Koranic researchers’ attention methodologically. Among the sciences which have been used in achieving such a holy goal, it can be referred to morphology, pragmatics as well as semantics playing a significant role in understanding the Koranic meanings as well as God’s intention. The science which is now more important than semantics is discourse analysis which is a combination of the aforementioned sciences. In this approach, having been determined the words’ meaning and their syntactic relations, speakers and listeners’ characteristics as well as their exchanges situations would be discussed. Discourse analysis which enjoys 6 steps aims to discover linguistic exchanges with social-cognitive structures in spoken or written texts as well as the way meaning relates to intra-linguistic and extra-linguistic factors. The current study, having defined “speech act” and the relevant history, aims to illustrate discursive context of annunciation as well as the discursive situations between God and His slaves via a descriptive-analytical method. Finally, it examines the conditions of actualizing the speech act of annunciation and the degree of its impact by using mundane as well as future promises to persuade addressees to accept Islam. It is worth mentioning that in doing a speech act, it is necessary to have all components and indexes, and the combination of these components makes a distinction among speech acts.