نظام دادرسي و كيفرشناختي ساسانيان

دوره ساساني به عنوان يكي از مهمترين ادوار ايران باستان همواره از اهميت ويژه اي برخوردار بوده است. نظام دادوري و كيفرشناختي ساساني با اتكاء به دستورات ديني و ميراث به جا مانده از حكومت هاي پيشين، از مظاهر برجسته ي اين عصر متمدن محسوب مي شد. در نگارش اين مقاله، كه به بررسي موضوع دادوري و كيفر شناختي ساساني مي پردازد، از آثار ارزشمند پژوهشگران گذشته و حال، نيز متون به جا مانده از عصر پهلوي استفاده شده است. در اين مقاله ضمن بررسي اجمالي آيين دادرسي و كيفرشناختي در سلسله هاي پيش از سلسله ي ساسانيان از جمله مادها، هخامنشيان، سلوكيان و اشكانيان، با تكيه بر ذكر نمونه هايي از متون به جامانده ي پهلوي، به موضوعات نظام دادرسي، جرم و كيفر در دوره ي ساساني، به عنوان يكي از تاثيرگذارترين دوره هاي ايران باستان، پرداخته شده است. پيوستگي و ارتباط تنگاتنگ دين و دولت ساساني به پيدايش مجموعه قوانين دادرسي برگرفته از متون مذهبي به ويژه اوستا، كتاب مقدس زردشتيان، انجاميد. از آنجا كه اين مقررات پاسخگوي كليه امور مدني نبود، قوانيني نيز از سوي شاه به عنوان عالي رتبه ترين فرد حكومتي مقرر و در كنار ساير دستورات ديني اجرا مي شد. مجموعه اين قوانين به گونه اي بود كه پيشرفت حكومت ساساني در زمينه نظام دادوري را در آن دوره به نمايش ميگذارد، نظامي كه احتمالا در پايه ريزي سيستم قضايي حكومت هاي بعدي بي تاثير نبوده است. موبدان از مهمترين و بانفودترين افراد در دولت ساساني محسوب مي شدند و موبدان موبد پس از شاه نقش به سزايي در امور قضايي ايفا ميكرد.