ارزيابي ارگونوميكي عمليات برداشت سنتي ميوه خرما

Ergonomic Evaluation of Traditional Date Fruit Harvesting

زمينه و هدف: عمليات برداشت يكي از مهم‌ترين مراحل توليد ميوه خرما است كه عمدتاً در ايران به‌صورت سنتي انجام مي‌شود. به دليل نياز مبرم اين عمليات به فعاليت‌هاي فيزيكي و طاقت‌فرسا، نيروي كار با مخاطرات شغلي فراواني در اين عمليات روبه‌رو است كه معمولاً بيماري‌هاي شغلي و كاهش بهره‌وري آنها را به همراه دارد. روش كار: در اين مطالعه بيست و سه كارگر، براي تعيين فعاليت‌هاي بحراني عمليات برداشت دستي ميوه خرما بررسي شدند. اين عمليات متشكل از عمليات بالاي نخل خرما (شامل فعاليت‌هاي بالا رفتن از نخل، برش خوشه‌ها و پايين آمدن از نخل) و عمليات پايين نخل خرما (شامل فعاليت‌هاي تكاندن خوشه‌ها، جداكردن برخي ميوه‌هاي ناسالم و ريختن ميوه‌ها درون جعبه) بود. به‌منظور تعيين فعاليت‌هاي بحراني از ارزيابي‌هاي فيزيولوژيكي (ضربان قلب و دامنه ضربان قلب) و فيزيكي (ميزان درد و ناراحتي اعضاي بدن) استفاده شد. يافته‌ها: عمليات بالاي نخل با ضربان قلب و دامنه ضربان قلب به‌ترتيب 29/4 و 177/8 درصد نسبت به عمليات پايين نخل، فشار فيزيولوژيكي بيشتري به كارگر وارد مي‌كند. كارگران عمليات بالاي نخل خرما به درد ناحيه كمر و كف پا مبتلا بودند؛ در حالي كه كارگران عمليات پايين نخل خرما تنها در ناحيه كمر درد داشتند. نتيجه‌گيري: بررسي‌ها نشان داد عمليات بالاي نخل عمليات بحراني برداشت سنتي ميوه خرما است. فعاليت بالا رفتن از نخل بيشترين فشار فيزيولوژيكي را به دليل حركت در خلاف جهت گرانش زمين ايجاد مي‌كند؛ در حالي كه فعاليت پايين آمدن از نخل به دليل حركت كارگر در جهت گرانش زمين، فشار فيزيولوژيكي كمتري داشت و فعاليت بالا رفتن از نخل بين فعاليت‌هاي مربوط به عمليات بالاي نخل، بحراني‌ترين عمل بود.

Background and Objectives: Fruit harvesting operation, one of the most important operations related to date palm production, is performed manually. Manual date palm harvest suffers from frequent occupational risk factors due to excessive need of physical work resulting in work related illness and productivity reduction. Methods: Present study was undertaken with recruiting twenty three harvest workers to evaluate and compare upper-trunk (consisting of work tasks: climbing, cutting the bunch, and descending) and bottom-trunk operations regarding physiological (heart rate and heart rate ratio) and physical (body pain) strains to identify onerous critical operations to address with simple and inexpensive interventions by future attempts. Results: Upper trunk operation posed a more physiological strain as heart rate (29.4%) and heart rate ratio (177.8%) higher than bottom trunk operation. Body pain was self-reported by the upper trunk workers in low back and sole, and by lower trunk workers in low back. Conclusion: The upper trunk operation was the onerous critical operation in manual date palm harvest, and climbing was the most critical work task in upper trunk operation. Climbing causes the highest physiological strain because workers moved in converse of gravity force, whereas descending led to lowest one because of moving in the similar direction with gravity