استقرارها و نوسانات جمعيتي حوضة رودخانه بوانات در دوران پيشاز تاريخ

Settlements and Population Fluctuations of Bavanat River Basin during Prehistoric Times

حوزه فرهنگي فارس داراي چشم ­انداز­هاي گوناگوني شامل مناطق كوهستاني و سرد، مناطق معتدل مركزي و مناطق گرم و خشك جنوبي است كه به سواحل شمالي خليج ­فارس محدود مي­شود، جهت تحليل بهتر فرهنگ­هاي پيش ­از تاريخ فارس فرهنگي مي ­بايست هر منطقه بررسي و مطالعه شود. با توجه به اهميت موضوع، حوضه رودخانه بوانات باهدف شناسايي تمامي آثار تاريخي- فرهنگي، ارائه توالي گاهنگاري نسبي منطقه بر اساس يافته­هاي سطحي، بررسي و مطالعه روند تحولات استقرار‌ها در دوره ­هاي مختلف و تبيين جايگاه فرهنگي منطقه مورد بررسي در حوزه­ هاي فرهنگي كشور موردبررسي باستان­شناسي قرار گرفت. طي بررسي صورت گرفته تعداد 200 اثر تاريخي- فرهنگي شناسايي شد كه از دوره نوسنگي تا دوره متأخر اسلامي قابل تاريخ ­گذاري هستند. قديمي­ترين اثر مربوط به دوره موشكي بوده كه به نظر مي­رسد در اين دوره با توجه به تغييرات اقليمي جهت تأمين بخشي از نيازهاي اقتصادي مردمان نوسنگي فارس اين دره مورد سكونت قرار مي­گيرد؛ پس‌ازآن تا دوره باكون هيچ استقراري شناسايي نشد. از هشت محوطه سفال­ هاي نخودي منقوش دوره باكون، از هفت محوطه نيز سفال­ هاي دوره لپويي و از دوره بانش نيز تنها يك محوطه شناسايي شد، به نظر مي­رسد در دوره بانش و هم‌زمان با آغاز شهرنشيني در فارس اين حوضه تا دوره هخامنشي متروك مي­شود كه شايد به توان تغييرات اقليمي را يكي از دلايل اصلي متروك شدن دانست.

Fars Cultural sphere have different perspectives, including mountainous areas with a cold weather, central part with a temperate climate while the southern part which is limited by the northern Persian Gulf coasts; experiences warmer conditions. According to the archaeological importance of the region, the Bavanat River Basin was investigated aiming at (1) to identify all cultural monuments, (2) to provide the archaeological maps of the area, (3) to investigate the evolutionary process of settlements in different periods, and (4) to assess the environmental effects on the formation of settlements and to explain the cultural position of the study area. During the survey, 200 archaeological sites were identified to have been dated from the Neolithic period to the Late Islamic period. The oldest site is related to the Neolithic but until the Bakun era, there has been no settlement identified. Eight sites revealed Bakun painted potteries and seven sites showed potteries from Lapui period. Since from Banesh period there has been just one occupational site it seems that after Banesh the basin was abandoned until the Achaemenid period.