ريخت‌سنجي جمعيت‌هاي پسيل معمولي پسته، ( Agonoscena pistaciae (Hemiptera: Aphalaridae در استان‌هاي كرمان و خراسان رضوي

Morphological variation in populations of the common pistachio psyllid, Agonoscena pistaceae (Hemiptera: Aphalaridae) in Kerman and Khorasan Razavi provinces

پسيل معمولي پسته، (Agonoscena pistaciae Burckhardt & Lauterer (Hemiptera: Aphalaridae، يكي از مهم­ترين آفات درختان پسته در ايران و منطقۀ خاورميانه است. دانش كمي دربارۀ تنوع ريخت­ شناختي جمعيت ­هاي جغرافيايي پسيل معمولي پسته در ايران و به‌ويژه در استان كرمان به عنوان مهم­ترين توليدكنندۀ پسته كشور وجود دارد. بنابراين براي افزايش آگاهي از تنوع ريخت ­شناختي جمعيت ­هاي اين آفت، جمعيت­ هاي مختلف آن از برخي مناطق مهم پسته­ كاري ايران، شامل استان­ هاي كرمان و خراسان رضوي در سال 1394 گرد­آوري شدند و ساختار هندسي شكل بال آن­ها با استفاده از روش ريخت­ سنجي هندسي بررسي شد. نتايج بررسي‌ها نشان داد، شكل بال در جمعيت پسيل معمولي پسته از خراسان رضوي با همۀ جمعيت ­هاي موجود در استان كرمان تفاوت معني­داري دارد و در گروهي جداگانه‌اي قرار مي­گيرند. بررسي اندازۀ بال نشان داد، تفاوت معني­داري بين جمعيت ­هاي مختلف وجود دارد، به‌طوري‌كه اندازۀ بال در جمعيت پسيل معمولي پسته از شهرستان راور نسبت به ديگر جمعيت­­ها كوچك­تر بود. همچنين، شكل بال باريك­تر در جمعيت پسيل معمولي پسته از استان خراسان رضوي تشخيص داده شد. در جمعيت­ هاي مورد بررسي، با وجود معني‌دار بودن رشد (Allometric growth)، هنگامي‌كه اندازۀ بال ثابت نگه ­داشته شد، شكل بال هنوز به‌طور معني ­داري متفاوت بود كه ممكن است نشان‌ دهندۀ تأثير بيشتر عامل‌هاي ژنتيكي بر تغييرات ريخت ­شناختي ايجادشده باشد. افزون بر اين در اين بررسي مشخص شد كه خوشه‌بندي جمعيت ­ها بر پايۀ داده ­هاي ريخت­شناختي (در اين بررسي) با مولكولي (در بررسي‌هاي ديگران) همخواني دارد.

The common pistachio psyllid, Agonoscena pistaciae Burckhardt & Lauterer (Hem.: Aphalaridae), is one of the most important pests of pistachio trees in Iran and Middle East. Little is known about the morphological variation of the geographic populations of the common pistachio psyllid in Iran, especially in Kerman province as the main pistachio production province. In order to prepare more information on the morphological variation of this pest, different populations were collected from some main producing areas of pistachio in Iran, including Kerman and Khorasan Razavi provinces in 2016; and wing shape geometry of them was investigated using the geometric morphometric method. The results showed a significant difference in wing shape between the population of Khorasan Razavi Province and all of the populations from Kerman province. The results indicated a significant difference in the centroid size among the populations. Also, wing size was smaller in psyllid population from Ravar compared to other populations. Furthermore, narrower wing shape was found in psyllid populations from Khorasan Razavi province. In the studied populations, in spite of the allometric growth, significant shape differences still remain in constant size which may indicate the genetic basis of the variation rather than environmental factors. Moreover, links between morphological (in the present study) and molecular data (in the other studies) revealed.