بررسي تحمل رقم‌ها و لاين‌هاي گندم نسبت به Schizaphis graminum شتۀ سبز گندم و بررسي پارامتر‌هاي جدول زندگي آن

Studying the tolerance of wheat cultivars and lines to Schizaphis graminum and investigating the life table parameters

در اين تحقيق برخي فراسنجه (پارامتر) هاي جدول زندگي شتۀ سبز گندم، (Rondani) Schizaphis graminum،روي رقم‌هاي ياواراس، بهار، اكبري، پيشتاز و اميد و لاين (رگه)­ هاي گندم R1-10، R3-16، R3-17 و R2-9 در شرايط آزمايشگاهي، طي سال 1395 با بررسي بقا و باروري روزانۀ شته درون قفس­ هاي بوته ­اي بررسي شد. همچنين ميزان تحمل رقم‌ها و لاين­ هاي نامبرده به شته بر پايۀ ميزان برخي از پارامتر‌هاي رشدي از جمله كاهش ارتفاع، ميزان سبزينه (كلروفيل)، وزن تر و خشك گياه در گياهان آلوده نسبت به گياهان سالم محاسبه شد. آزمايش­ ها در قالب طرح كامل تصادفي انجام شد. شته­ها در روزهاي اوليۀ زندگي بقاي 100 درصد داشتند. با گذشت زمان، ميزان بقاء روند كاهشي پيدا كرد و در روز 44 آخرين حشرۀ ماده تلف شد. بالاترين و پايين­ترين ميزان اميد به زندگي در روز اول زندگي به ترتيب روي پيشتاز و R1-10 بود. كمترين ميزان ذاتي افزايش جمعيت روي رقم ياوراس (0/262 بر روز) و بيشترين آن روي پيشتاز و R2-9 (به ترتيب 0/346 و 0/340 بر روز) به­ طور معني ­دار مشاهده شد. بنا بر نتايج آزمايش تحمل، كمترين درصد كاهش وزن تر و خشك در ياواراس، بهار، R1-10 و R3-16 و بيشترين آن‌ها در R2-9 و پيشتاز بود. همچنين كمترين درصد كاهش كلروفيل در ياواراس و R1-10 و بيشترين آن در اميد و R2-9 مشاهده شد. نتايج بررسي‌ها نشان داد، پيشتاز و R2-9 حساس‌ترين و ياواراس و R1-10 مقاوم­ترين رقم‌ها و لاين­ هاي گندم آزمايشي نسبت به S. graminum بودند.

In this research, some life table parameters of Schizaphis graminum on Yavaras, Bahar, Akbari, Pishtaz and Omid and wheat lines of R1-10, R3-16, R3-17, and R2-9 were investigated under laboratory conditions in 2016. The daily survival and fertility of aphids were studied in leaf cages. Also tolerance of these cultivars and lines to aphids was calculated based on the amount of some growth parameters such as hight reduction, chlorophyll content, the fresh and dry weight of the plant in contaminated plants compared to healthy plants. Experiments were conducted in a completely randomized design. Survival of the aphids in the early of life was 100%. The highest and lowest life expectancy in the first days of life was on Pishtaz and R1-10 respectively. The lowest intrinsic rate of increase was observed on Yavares (0.262 d-1) and the highest was observed on Pishtaz and R2-9 (0.346 and 0.340 d-1, respectively). Based on the results of tolerance, the lowest percentage of fresh and dry weight reduction were on Yavaras, Bahar, R1-10 and R3-16 and the most were on R2-9 and Pishtaz. Furthermore, the lowest percentage of chlorophyll reduction were observed in Yavaras and R1-10 and the highest in Omid and R2-9. The results showed that Pishtaz and R2-9 were the most susceptible and Yavaras and R1-10 were the most resistant wheat cultivars and lines to S. graminum.