بررسي تطبيقي نقوش براق در نگاره هاي معراج دوران اسلامي با برخي از لگام هاي مفرغي لرستان

A Comparative Study on the Image of “Buraq” in the Islamic Art with some Motifs of the Luristan Bronze

در روايات ‌اسلامي به معراج پيامبر به‌وسيله مركبي شگفت‌انگيز بنام «براق»، اشارات زيادي شده است. تصاوير و توصيفات متفاوتي از براق، در نگاره‌ها و متن‌هاي ادبي برجاي‌مانده است. همچون: استر، اسب يا موجودات چهارپاي بالدار يا بدون بال و غيره. در عرفان و تصوف نيز «براق» داراي تفاسير و مفاهيم ويژه‌اي است. با توجه به اين توصيفات ، براق در زمره موجودات تركيبي «انسان- حيوان» قرار ميگيرد. موجودات تخيلي- تركيبي پيشينه‌اي اساطيري دارند كه نمونههاي خارق‌العاده‌اي از آن در هنر مفرغ كاري لرستان خلق‌شده‌اند. سؤال پژوهش: بين ساختار فيزيكي و مفهوم نمادين براق و نقوش مفرغي مشابه آن در لرستان چه قرابتي وجود دارد؟ نقوش تركيبي«انسان- حيوان» در تزيينات دهنۀ اسب مفرغ‌هاي لرستان تصوير و برجسته‌كاري شده‌اند ازنظر ظاهري شباهت بسياري بين آن‌ها و براق وجود دارد. اين پژوهش باهدف تطبيق ظاهري و مفهومي اين نقوش براي پي‌بردن به پيشينۀ اساطيري براق و همچنين دست يافتن به مفهوم و كاربرد لگام‌هاي يافت ‌شده در لرستان، با روش توصيفي- تطبيقي و ابزار گردآوري اطلاعات كتابخانه‌اي انجام‌شده است. با توجه به يافته‌ها مي‌توان نقوش براق تصوير شده درصحنه‌هاي معراج پيامبر را متأثر از نقوش تركيبي مفرغ‌هاي لرستان و پيشينه عقايد مهرپرستي و هندو ايراني نقاشان دانست.

In the Islamic tradition it has been described that Prophet has gone to Ascension by a fantastic creature called "Buraq". Many Pictures and descriptions of “Boraq” remained in the paintings and literary texts such as: horse, four-legged creatures winged or wingless and so on. In mysticism, “Boraq” has different specific concepts and interpretations. According to descriptions and images, “Boraq” is placed as fabulous creatures "human-animal".The imaginative creatures have a mythological history. Extraordinary examples of fabulous creatures were created on bronze art work in Luristan. There is a problem as what similarity is between the physical structure of “Boraq” and the bronze motifs in Luristan? Some composed art designs such as "human-animal" are embossed in the Luristan bronzes indicating similarities between them and the “Boraq” illustrations. This study aimed to determine the history of mythological motifs matching the “Boraq” appearance in one hand and understanding the concepts of motifs applied on the Luristan boronz working on the other hand to which a comparative was performed and information derived from library data were analysed. Results showed that there has been a similarity between the Prophet's “Boraq” designs and those motifs were seen from Luristan bronze motifs which in turn may have been assumed to be borrowed from the ancient Iranian Mithraism and or other Indo-Iranian beliefs.