بررسي بينامتني مفهوم سيمرغ در مجمع مرغان ژان-كلود كَريِر

Intertextual study of the notion of Simorgh in The conference of the birds by Jean-Claude Carrière

نمايشنامه‌ي مجمع مرغان ژان كلود-كَريِر، از جمله متون اقتباس‌شده از منطق‌‌الطّير عطّار است. كَريِر در اين اثر، سعي بر آن داشته كه شكل اصلي داستان عطّار را حفظ كرده و با توجّه به ضرورت‌ها و محدوديت‌هاي متن نمايشي در آن تغييراتي انجام دهد. از جمله تغييرات شاخصي كه او در اين متن انجام داده، دگرگوني مفهوم «سيمرغ» است. در واقع، كَريِر هم‌جهت با مؤلفه‌هاي جهان-نگري خويش و نوعي شبه‌عرفان ناسوتي، معناي ديگري را براي سيمرغ در نظر گرفته و برخلاف عطّار مفهومي زميني به سيمرغ بخشيده است. در نوشتار حاضر سعي بر آن داريم تا با استفاده از رويكردهاي تحليلي بينامتنيت ژُنتي به بررسي مفهوم سيمرغ در اثر كَريِر بپردازيم و در جستجوي پاسخ به اين پرسش‌ باشيم كه شخصيّت اسطوره‌اي سيمرغ با چه تغييراتي در دلالت‌هاي نخستين و شناخته‌شده‌‌‌اش به تصوير كشيده‌‌شده است و چگونه يك متن معاصر غيرفارسي‌زبان، هم‌چون نمايشنامه‌ي مجمع مرغان، موفّق به انعكاس پيام عطّار در قالبي ديگر شده است؟

The conference of the birds of Jean-Claude Carrière is one of the great theater plays inspired from Mantiq- ut-Tair. Carrière has tried to maintain the principal form of Attar’s work and by considering the constraints of theater, he has made some changes in the source text. One of the main changes is the transformation of Simorgh’s notion. In fact, by relying on the criterias of his worldview, which tends to be like a quasi-mysticism terrestrial, he has supposed another meaning for Simorgh, being in contrast with Attar’s celestial mysticism. In this analysis, we try to verify the notion of Simorgh, by profiting from the analytical theories of Genette in intertextuality. In addition, we attempt to answer the questions about how the mystical character of Simorgh was presented, from an intertextual viewpoint, and by which changes? and how a non- Persian contemporary text, like The conference of the birds, has succeded to transfer the message of Attar in a different form?