بررسي و تحليلي بر چگونگي توسعه‌يافتگي نواحي روستايي مرزي (موردمطالعه دهستان‌هاي شهرستان سرخس)

Investigating and analyzing the development of rural border areas (survey of Sarakhs rural districts)

نابرابري‌هاي فضايي و عدم توزيع متوازن نماگرهاي توسعه چالشي فرا راه توسعه پايدار در سطح مناطق به‌ويژه در نواحي مرزي است. كاهش نابرابري در بهره‌مندي از منابع، دستاوردها و امكانات جامعه يكي از مهم‌ترين معيارهاي توسعه به شمار مي‌آيد. مقاله حاضر باهدف تعيين سطوح توسعه‌يافتگي دهستان‌هاي شهرستان سرخس، رتبه‌بندي آن‌ها ازنظر ميزان برخورداري و تحليل نابرابري‌هاي فضايي به‌منظور استفاده در توسعه متوازن نواحي مرزي تدوين گرديده است. روش تحقيق توصيفي- تحليلي و روش جمع‌آوري اطلاعات كتابخانه‌اي و اسنادي مي‌باشد. براي تعيين و تحليل سطوح توسعه‌يافتگي، از مدل topsis و vikor ، با انتخاب 50 متغير در قالب 7 بعد در سطح دهستان‌هاي شهرستان سرخس استفاده‌شده است. درنهايت با بهره‌گيري از سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي نرم‌افزار Arc View به ترسيم نقشه‌هاي موردنظر پرداخته‌شده است. نتايج رتبه‌بندي نهايي بر اساس مدل تاپسيس نشان داد دهستان مرزداران و پل خاتون نسبت به ديگر دهستان‌ها از سطح توسعه‌يافتگي بيشتري برخوردارند و بدترين وضعيت توسعه‌يافتگي مربوط به دهستان‌هاي گل بي‌بي و تجن مي‌باشد. درحالي‌كه نتايج حاصل از مدل ويكور نشان داد كه دهستان تجن و سرخس بهترين وضعيت رادارند و دهستان‌هاي گل بي‌بي و مرزداران بدترين وضعيت را ازلحاظ توسعه‌يافتگي دارا مي‌باشند.

Spatial inequalities and the lack of balanced distribution of development challenges are challenges for sustainable development in the regions, especially in the border regions. Reducing inequality in utilizing resources, achievements and facilities of the community is one of the most important development criteria. This paper aims to determine the developmental levels of Sarakhs rural districts, their ranking on the level of utilization and analysis of spatial inequalities for use in balanced development of border regions. The research method is descriptive-analytical and the method of collecting library and documentary information. To determine the level of development, the topsis and vikor models have been used by selecting 50 variables in the form of 7 dimensions in the rural areas of Sarakhs city. Finally, using the Arctic Geographic Information System (GIS), the maps have been mapped out. The final ranking results based on the Topsis model showed that Marzardan and Khatun villages are more developed than other villages, and the worst developmental situation is for the Bibi and Tajan districts. While the results of the Vicower model showed that the Tajan and Sarakhs districts are in the best position, and the bay and border villages have the worst situation in terms of development.