اثر غلظت هاي مختلف ايندول بوتيريك اسيد و نوع بستر كاشت بر ريشه زايي قلمه هاي ارس ماي مرز در چهار فصل

The effect of various levels of indole butyric acid and substrate on the rooting of Maymars cuttings in 4 seasons-Juniperus Sabina

سابقه و هدف: گونه ماي‌مرز Juniperus Sabina يكي گونه‌هاي ارزشمند در ارتفاعات استان گلستان و از جمله اركان اصلي اكوسيستم‌هاي طبيعي جنگل‌هاي كوهستاني ايران به شمار مي‌رود. نقش حفاظتي گونه هاي مختلف ارس ايران به خصوص فنوتيپ خوابيده در مديريت احياي جنگل ها، و مديريت آب مناطق بسيار ارزنده است. اغلب پايه‌هاي اين درختان در حال حاضر در سخت‌ترين شرايط زيستي، براي حفظ آنچه از بقا و محدوديتشان باقي مانده، تلاش مي‌كنند. لذا لازم است در جهت تشخيص روش‌هاي حفظ و تكثير اين گياهان تحقيقات بيشتري صورت پذيرد. مواد و روش‌ها: جهت تشخيص بهترين فصل و بستر و تيمار مناسب جهت تكثير اين گياه از طريق قلمه، تيمار هورموني ايندول بوتيريك اسيد (در 5 سطح 0، 1000، 2000، 4000 و 8000 پي پي ام) در چهار بستر پرليت، پرليت-كوكوپيت (1:1)، پوكه معدني و بستر ريشه‌زايي مخلوط (تركيبي از ماسه، پرليت، كوكوپيت، ورمي‌كمپوست و پيت ماس) و در چهار فصل سال بر روي قلمه‌هاي اين گياه با طول 15 سانتي‌متر صورت گرفت. آزمايش شامل سه تكرار و هر تكرار شامل 9 قلمه بود. هدف آزمايش انتخاب بهترين فصل و بستر و تيمار مناسب جهت تكثير اين گياه بود. در پايان هر فصل، درصد ريشه‌زايي، طول، تعداد، وزن تر و وزن خشك ريشه‌ها در هر بستر و تيمار ثبت شد. يافته ها: نتايج نشان داد بهترين فصل ريشه‌زايي براي قلمه‌هاي گياه ارس ماي مرز، فصل بهار و بهترين بستر، بستر پرليت كوكوپيت بوده است. بهترين تيمار با بيش از 50% ريشه‌دهي، در فصل بهار و در سطوح 4000 و 1000 پي‌پي‌ام بوده است. كمترين ميزان ريشه‌دهي قلمه‌هاي ريشه‌دار شده در فصل زمستان با كمتر از 2% در همه تيمارهاي مورد استفاده بوده است. بيشترين تعداد ريشه در فصل بهار و در سطح 2000 پي‌پي‌ام مشاهده شد. در بين بسترها، بيشترين تعداد ريشه در بستر ريشه‌زايي و پرليت كوكوپيت و كمترين تعداد در بستر پوكه معدني مشاهده شد. بيشترين طول ريشه بدون اختلاف معني‌دار در بسترهاي پرليت-كوكوپيت، پرليت و بستر ريشه‌زايي و در بين فصول مختلف، در فصل بهار مشاهده شد. همچنين بيشترين وزن تر و خشك ريشه‌ها در فصل بهار مشاهده شد و در بين بسترهاي مختلف بيشترين ميزان وزن تر در بستر ريشه‌زايي و بيشترين ميزان وزن خشك ريشه-ها در بستر پوكه معدني مشاهده شد. نتيجه‌گيري: بنابراين مي‌توان نتيجه‌گيري كرد كه جهت تكثير قلمه هاي ارس ماي مرز، بهترين فصل، فصل بهار مي باشد كه بهترين نتيجه را به همراه داشته است. همچنين ايندول بوتيريك اسيد تنظيم كننده رشد موثر براي تكثير ارس ماي مرز مي باشد. بهترين تيمار با بيش از 50% ريشه‌دهي، در فصل بهار و در سطوح 4000 و 1000 پي‌پي‌ام در بستر پرليت‌كوكوپيت بوده است.

Background and objectives: Native juniper of Maymars is one of the valuable species in Mountainous forests of Golestan province and is one of the main pillars of natural ecosystems of Iran’s mountainous forests. At the moment, most of these trees have the hardest biological conditions and they try to be survived. So it is needed to practice finding the protection and propagation ways to keep these plants. Material and methods: To recognize the best season and substrate, and also proper treatment to root the cuttings of Maymars, recent experiment was done with 5 levels of indole butyric acid (0, 1000 ppm, 2000 ppm, 4000 ppm & 8000 ppm) in 4 substrates contained perlite, perlite-cocopite (1:1), Pumice and rooting substrate (combination of sand, perlite, cocopeat, vermicompost and peat moss) and 4 seasons of the year on Maymars cuttings with length 15 cm. The experiment was done in 3 replications, and each one contained 9 cuttings. The aim of the experiment was finding the best season; substrate and natural treatment to asexual propagate of this plant (cutting). At the end of each season, rooting percentage, root length, root numbers, fresh and dry weights of roots in each substrate and treatment were registered. Results: The result showed that the best season for rooting the Maymars cuttings is spring and the best substrate is perlit cocopeat (1:1). The best rooting between all treatments was related to level 4000 and 1000 ppm of indole butyric acid in spring with more than 50% rooting. Lowest amount of rooting was related to all treatments of winter with fewer than 2%. Highest number of roots was seen in spring and level of 2000 ppm of indole butyric acid and also in perlit - cocopeat substrates (1:1) and the fewest one was seen in pumice substrate. Maximum root length was seen in spring and it should be mentioned that between all substrates, the best ones were perlit – cocopeat, perlite and rooting substrate without any significant difference. Highest amount of root fresh and dry weight was resulted in spring. and also highest amount of root fresh weight was found in rooting substrate. On the other hand, the highest amount of root dry weight was seen in pumice substrates as well. Conclusion: So it can be concluded that to propagate Maymars cutting, spring is the best season with the best result of rooting. Also indole butirice acid is effective Plant Growth Regulator to propagate Maymars juniper. The best rooting between all treatments was related to level 4000 and 1000 ppm of indole butyric acid in substrate of perlit cocopeat (1:1) in spring with more than 50% rooting.