درآمدي بر قوم باستان شناسي كوچ روان قره داغ مركزي آذربايجان

هدف از نگارش اين مقاله بررسي مقدماتي منطقه قره­داغ آذربايجان از سه منظر بوم‌شناختي، باستان‌شناختي و قوم‌شناختي است. اين منطقه كوهستاني فاقد خاك زراعي غني بوده و روستاهاي كم‌جمعيت و اوباهاي ايلات كوچ­رو، تنها زمين سيماي آن محسوب مي‌شوند. بررسي‌هاي باستان‌شناختي نيز نشان از فقر نسبي شواهد باستاني در دوره‌هاي ماقبل عصر آهن دارند. موضوع اصلي اين مقاله، بررسي دلايل تداوم زندگي كوچ‌رو در اين منطقه تا به امروز و نشان دادن پيوستگي‌هاي تاريخي و بوم‌شناختي آن است. در اين مقاله نشان داده مي‌شود كه با توجه به شاخصه‌هاي محيطي و بوم‌شناختي حاكم بر منطقه قره‌داغ مركزي، سنت‌هاي فرهنگي موجود در آن براي مدت بيش از سه هزار سال و با محوريت كوچ‌روي عمودي تداوم يافته است. فرض اصلي آن است كه تداوم شرايط بوم‌شناختي و محيطي و محدوديت‌هاي خاص آن موجب اين پايداري و استمرار فرهنگي بلند مدت شده است. روش اصلي مورد استفاده در اين پژوهش قوم‌باستان‌شناسي است. بررسي‌هاي باستان‌شناختي و قوم‌شناختي قره‌داغ بار ديگر نقش بنيادين زيست‌بوم را در پايداري يا ناپايداري شيوه‌هاي گوناگون زيستي اجتماعات انساني بازتاب مي‌دهد. روشن است كه زيست‌بوم‌هايي نظير قره‌داغ مركزي، هرگز مجال شكل‌گيري نظام‌هاي استقراري و حركت به سوي پيچيدگي‌هاي اجتماعي و فرهنگي را به ساكنان خود نخواهند داد.