نقش عناصر پيرامتني در توسعة دريافت و فهم متن مثنوي

The Role of Paratextuality in Reception and Understanding of Mathnawi Ma'navi 2

پيرامتن‌ها آستانه‌هاي ورود به جهان متن‌اند و از اين­رو در زمرۀ شاخص‌هاي كليدي فهم و دريافت متن به شمار مي‌روند. به عقيدة ما، عناصر پيرامتني كتاب مثنوي معنوي دربرگيرنده، تداوم‌بخش و تكميل‌كنندة متن كانوني‌ مثنوي محسوب مي­شوند. اين عناصر به خوبي از عهدة ايفاي مسلّم‌ترين نقش پيرامتن يعني تحقّق و تكميل معناي متن اصلي برآمده‌اند. عناصر پيرامتني مثنوي معنوي، آشكارا در جهت سامان دادن به ساختار و كليّت روايت و ايجاد همپيوندي و تناسب بين ديگر اجزاي متن پريشان‌نماي آن به كار گرفته شده‌اند. در واقع حضور پيرامتن‌ها در كتاب مثنوي، نوعي مكانيسم جبران براي گسسته‌واري روساختي متن آن به شمار مي‌رود. از سوي ديگر اين عناصر پيرامتني عرصۀ تحقق گفت‌و‌گويي راستين ميان مؤلف و مخاطب و نشانۀ روشني از عنايت مولانا به نقش چشمگير مخاطب در معناآفريني متن است. بنابراين مجموعۀ اين عناصر پيرامتني نه تنها در دريافت و فهم متن مثنوي تأثير قابل اعتنايي دارند، بلكه عموماً در فرايند معناسازي و مشاركت فعال خواننده، نقش برجسته­اي پيدا مي­كنند. مقالة حاضر در پرتو بررسي عناصر پيرامتني اين كتابنظير ديباچه‌ها، عناوين منثور و پيش‌گويه مثنوي، كاركردهاي متصوّر براي به­كارگيري پيرامتن توسط مولانا را مورد مطالعه قرار مي­دهد.

The paratextual elements are the thresholds to the world of text. They are considered among indicators which are the key to understanding and receiving of text. In this paper, we aim to evaluate the effect of paratextual elements and their implications in the process of meaning reconstruction and receiving by the reader. In other words, in the light of study of these paratextual elements such as preamble and prose titles of Mathnawi Ma'navi, we stand for the hypothesis about the reasons of this employ of paratextual elements by Mowlana Jalal ad-Din Muhammad. In our opinion, the paratextual elements of Mathnawi Ma'navi play a role of completing and orienting in the general meaning of original text. These elements are available in order to organize and structure the whole narration and the other components of Mathnawi's text, which seem apparently disheveled. In fact, the presence of paratextual elements in Mathnawi, is justified by a compensatory mechanism to its outward ruptures.