ارزيابي اكولوژيك جنگلكاري هاي سوزني برگ و پهن برگ نكا در شرق مازندران (مطالعه موردي: منطقه قرمرض)

Ecological assessment of conifers and broad-leaved plantations in Neka, Eastern of Mazandaran Case Study: Ghoremarez Area

سابقه و هدف:استفاده از شاخص هاي تنوع زيستي گياهي و جانوري و همچنين زادآوري طبيعي از روش هاي متداول ارزيابي توان اكولوژيك در توده هاي جنگلي است. اين تحقيق به بررسي كمي و كيفي درختان، وضعيت زادآوري طبيعي و تنوع زيستي (پوشش گياهي و بي مهرگان خاكزي) جنگلكاري هاي 20 ساله بلندمازو، پلت و بروسيا در جنگل هاي نكا پرداخته است. محل مورد مطالعه در شرق استان مازندران و در جنگل هاي پايين بند بخش دو نكا قرار دارد. مواد و روش ها: در اين بررسي از هر عرصه جنگلكاري بلندمازو، پلت و بروسيا نه قطعه نمونه 1500 مترمربعي تعيين و در هر قطعه نمونه نيز سه ميكروقطعه نمونه 49 مترمربعي به صورت منظم تصادفي انتخاب شد كه شامل 27 ميكروقطعه نمونه براي هر جنگلكاري و در مجموع 81 ميكروقطعه نمونه در سه عرصه جنگلكاري بوده است. انجام بررسي كمي و كيفي درختان (قطر برابرسينه، ارتفاع و كيفيت درخت) با آماربرداري صد در صد و در سه جنگلكاري شامل 6088 اصله درخت انجام شد. تعيين زادآوري طبيعي، تنوع پوشش گياهي و تنوع بي مهرگان خاكزي با بررسي81 عدد ميكرو قطعه نمونه و در سه مرحله مجزا انجام شد. شاخص هاي تنوع با استفاده از شاخص هاي سيمپسون و شانون- واينر و مقادير غنا و يكنواختي به ترتيب با استفاده از شاخص هاي مارگالف و منهنيك محاسبه شدند. تجزيه و تحليل ميانگين آماره هاي كمي در عرصه هاي مختلف بااستفاده از آزمون تجزيه واريانس يك طرفه انجام شد. يافته ها: براساس نتايج اين تحقيق درختان جنگلكاري بروسيا با كمترين فراواني در هكتار از مناسب ترين شرايط كمي و كيفي برخوردار بوده و پس از آن به ترتيب جنگلكاري هاي بلندمازو و پلت جاي گرفتند. همچنين ميانگين فراواني تجديد حيات طبيعي در هر مترمربع از جنگلكاري هاي بروسيا، پلت و بلندمازو به ترتيب روند كاهشي داشته است. از سوي ديگر براساس شاخص شانون- واينر، تنوع گونه اي گياهان عرصه بروسيا از بيشترين مقدار برخوردار بوده و پس از آن به ترتيب جنگلكاري هاي بلندمازو و پلت جاي گرفتند. مقادير تنوع بي مهرگان خاكزي مورد بررسي نيز بر اساس شاخص هاي شانون- واينر و سيمپسون در جنگلكاري پلت از بيشترين مقدار برخوردار بوده و پس از آن به ترتيب كاهش در جنگلكاري هاي بروسيا و بلوط وجود داشته است. نتيجه گيري: در مجموع نتايج اين تحقيق حاكي از برتري كمي و كيفي، زادآوري طبيعي و تنوع گونه اي گياهان در عرصه جنگلكاري گونه بروسيا نسبت به دو گونه بومي پهن برگ پلت و بلندمازو بوده است. با توجه به كاهش تعداد پايه هاي بروسيا كه حاصل قاچاق چوب مي باشد،. اين تحقيق جداي از توصيه بر استفاده از گونه هاي مناسب سوزني برگ سازگار در عمليات جنگلكاري مناطق تخريب يافته، بر انجام عمليات پرورشي تنك كردن در عرصه هاي جنگلكاري تاكيد دارد چرا كه عدم كاهش فراواني و افزايش رشد درختان در واحد سطح مي تواند منجر به كاهش متغيرهاي كمي و كيفي درختان و همچنين تنزل زادآوري طبيعي و تنوع گونه اي گياهان شود.

Background and objectives: Applying of plant and animal diversity as well as natural regeneration are the common methods of assessing the ecological potential of forest stands. The objective of this study was ecological assessment in 20 years old plantations of Chestnut leaved Oak (Quercus castaneifolia C. A. Mey.), Velvet Maple (Acer velutinum Bioss.) and Brutia Pine (Pinus brutia Ten.) in term of quantitative and qualitative characteristics of trees, natural regeneration, plant and soil invertebrates. The study area is located in District 2 of Neka’s lowland forests, east of Mazandaran province. Materials and methods: Nine sample plots with 1500 m2 were selected in each plantation. In each sample plot, 3 micro-sample plots, each 49 m2 were selected random-systematically including 27 micro-sample plots for each plantation and overall 81 micro-sample plots in 3 plantations. Study of quantitatively and qualitatively survey of trees (diameter at breast height, height and quality of tree) was performed by a fully inventory in three plantations including 6088 trees. Also all of the plants were recognized in 81 micro-sample plots and their coverage percent were estimated. Diversity indices were calculated by Simpson and Shannon-Wiener indices. Also, richness and evenness were obtained by Margelov and Menhinick indices. Mean analysis of quantitative characteristics was performed by the analysis of one-way variance. Results: Analysis of the quantitative and qualitative characteristics of trees indicated that Brutia Pine plantation with the least density had the highest quantitative and qualitative results followed by Velvet maple and Chestnut leaved oak, respectively. Also the mean number of regeneration per square was higher in the Brutia Pine followed by Velvet maple and Chestnut leaved oak plantation. Shannon-Wiener index indicated that the plant diversity was higher in the Brutia Pine plantation, whereas the lowest Shannon-Wiener index was calculated in the Velvet maple plantation. On the other hand Shannon-wiener and Simpson indeces indicated that the soil invertebrates was higher in the Velvet maple plantation, whereas the least index of Shannon-Wiener and Simpson were calculated in the Chestnut leaved oak plantation. Conclusion: In general, one can conclude that the quantitative and qualitative characteristics as well as plant diversity and natural regeneration in the Brutia Pine plantation are higher than that of other two plantations. We should emphasize that this result might be affected by less density in the Brutia pine plantation, where the trees had more growth space and the forest ground receives more light which advances to higher plant diversity. This research emphasizes the use of conifers compatible species in degraded areas as well as thinning operations in plantations. Otherwise, increasing the growth of trees per unit area can lead to reduce the quantitative and qualitative characteristics of trees as well as plant diversity and natural regeneration.