پديد آورندگان :
جعفريان، ناهيد دانشگاه ايلام - دانشكده كشاورزي - گروه علوم جنگل , ميرزايي، جواد دانشگاه ايلام - دانشكده كشاورزي - گروه علوم جنگل , مرادي، مصطفي دانشگاه صنعتي خاتم الانبياء، بهبان - دانشكده محيط زيست و منابع طبيعي - گروه جنگلداري , حيدري، مهدي دانشگاه ايلام - دانشكده كشاورزي - گروه علوم جنگل
كليدواژه :
ارتفاع از سطح دريا , خصوصيات فيزيكي و شيميايي , زاگرس , گونه هاي چوبي , جنگل
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: از آنجا كه پايداري طولاني مدت اكوسيستم‌هاي جنگلي وابسته به حفظ كيفيت خاك است، آگاهي از وضعيت خاك‌هاي مناطق جنگلي و بررسي خصوصيات فيزيكي و شيميايي به لحاظ درك فرايندهاي خاكسازي حاِئز اهميت مي‌باشد. اين مطالعه به‌منظور مقايسۀ خصوصيات محيطي، رسته‌بندي رابطه گونه‌هاي چوبي با عوامل محيطي در جنگل‌هاي شهرستان ايلام انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: به اين منظور در رويشگاه غالب گونه‌هاي ارغوان، آلبالو‌وحشي، وامچك، بادام برگ سنجدي، دافنه، زالزالك، شن و كيكم 4 محل نمونه‌برداري به صورت تصادفي انتخاب شد. در هر محل نمونه‌برداري سه نمونه تصادفي خاك از عمق 30-0 سانتيمتري برداشت شد و يك نمونه تركيبي از آن به آزمايشگاه خاكشناسي منتقل شد. خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك شامل: اسيديته، هدايت الكتريكي، فسفر، نيتروژن، پتاسيم، آهك، كربن‌آلي، وزن مخصوص ظاهري، رطوبت اشباع و بافت خاك اندازه‌گيري گرديد.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه بالاترين ميزان نيتروژن و كربن‌آلي در گونه شن و كمترين مقدار در گونه وامچك مشاهده شد. بيشترين ميزان فسفر، پتاسيم، رطوبت اشباع، هدايت الكتريكي و اسيديته در خاك زير اشكوب كيكم مشاهده شد، در حاليكه خاك گونه ارغوان بالاترين ميزان وزن مخصوص ظاهري را نشان داد. همچنين نتايج نشان داد كه كمترين و بيشترين مقدار درصد آهك به ترتيب متعلق به گونه شن و ارغوان است. علاوه بر اين بيشترين و كمترين ميزان درصد شن به ترتيب در گونه وامچك و بادام برگ سنجدي نشان داده شد. بيشترين درصد رس در گونه آلبالو وحشي و كمترين ميزان آن در گونه شن ديده شد. گونه شن بالاترين ميزان درصد سيلت و وامچك كمترين ميانگين را نشان داد. از نظر فيزيوگرافي گونه بادام برگ سنجدي در ارتفاع از سطح درياي بالاتري از ساير گونه‌ها و گونه كيكم و شن در بالاترين درصد شيب استقرار داشتند. نتايج آناليز CCA نشان داد كه بين عوامل محيطي و حضور گونه‌ها ارتباط معني‌داري وجود دارد. عواملي همچون كربن‌آلي، نيتروژن، فسفر، پتاسيم، آهك، هدايت الكتريكي، رس، سيلت، شن، ارتفاع از سطح دريا و جهت دامنه بر حضور و عدم حضور گونه‌هاي درختي ودرختچه‌اي بيشترين تأثير را دارند. حضور دو گونه بادام برگ سنجدي و شن در كنار هم بيانگر شرايط مشابه رويشگاهي آن‌ها و بالا بودن فسفر، پتاسيم، نيتروژن، كربن‌آلي، رطوبت اشباع، سيلت در ارتفاع از سطح درياي بالاتر بود. همچنين نزديكي شرايط رويشگاهي گونه‌هاي دافنه، زالزالك، آلبالوي وحشي و ارغوان با ميزان آهك و شن بالا در رويشگاه آن‌ها قابل تفسير مي-باشد.
نتيجه‌گيري: خصوصيات فيزيكي و شيميايي و عوامل محيطي در گونه‌هاي مختلف اختلاف معني‌داري را نشان مي‌دهند. همچنين اين خصوصيات بر حضور و عدم حضور گونه‌ها تأثير گذارند.
چكيده لاتين :
Bacground and objectives: Since the Long-term forest ecosystems sustainability is related to soil quality, forest soils study and evaluation of soil physico-chemical properties is necessary for soil forming process. This study was designed to compare the environmental characteristics and ordination of woody plant species and their relation in Ilam forest.
Materials and methods: For this purpose in Cercis griffithii, Cerasus microcarpa, Amygdalus Arabica, Amygdalus elaeagnifolia, Daphne mucronata Royle, Crataegus puntica, Lonicera nummularifolia and Acer cinerascen stands 4 Sampling location were randomly selected. In each location, three soil samples were taken from the depth of 0-30 cm and pooled. Samples were transferred to laboratory and Soil physico-chemical properties including: pH, EC, P, N, K, Cao3, C, bulk density, saturation humidity and soil texture were determined.
Results: Our result indicted that the highest and least values of nitrogen and organic carbon were observed in Lonicera nummularifolia and Amygdalus arabica respectively. The highest phosphorus, potassium, saturation moisture, electrical conductivity and pH were observed in Acer cinerascens stand. Cercis griffithii had the highest bulk density value. The least and highest cao3 were belonged to the Lonicera nummularifolia and Cercis griffithii respectively. Furthermore, the most and least amount of sand were observed in Amygdalus Arabica and Amygdalus elaeagnifolia stands. The highest and least value of clay belonged to the Cerasus microcarpa and Lonicera nummularifolia stands respectively. Lonicera nummularifolia had the most and Amygdalus arabica olivler had the least amount of silt. Also, Amygdalus elaeagnifolia was in the higher elevation above sea level rather than other species. Acer cineracens and Lonicera nummularifolia were located in steeper slopes. The result of CCA (Conical Correspondence analysis) revealed that there is significant correlation between environmental factors and studied woody plants species. Soil organic carbon, total nitrogen, phosphorus, potassium, calcium carbonate, electrical conductivity, clay, silt, sand, elevation and aspects have the great impact on the presence or absence of studied woody plants species. Presence of Lonicera nummularifolia and Amygdalus elaeagnifolia together in a habitat with a similar condition indicated the similarity of these two species for the site demands. Furthermore, higher phosphorus, potassium, total nitrogen, organic carbon, soil moisture and silt were observed in higher elevation. Furthermore, the similarity of Daphne species, Crataegus puntica, Cerasus microcarpa and Cercis griffithii habitat might be interpreted by higher values of calcium carbonate and sand in these habitats.
Conclusion: Soil physico-chemical properties and environmental factors were significantly different in studied stands and these factors effects on presence or absence of species.
