بررسي فرايند واجي هماهنگي واكه‌اي در گويش گيلكي رشت بر اساس واج‌شناسي خود‌ واحد

The investigation of the phonological process of vowels harmony in Rasht Gilaki dialect on the basis of auto-segmental phonology

واج‌شناسي خودواحد، ادامۀ تحقيقات در چارچوب واج‌شناسي زايشي است كه اولين بار «گلداسميت» در سال 1976 آن را مطرح كرد. در واج‌شناسي خودواحد، بازنمايي واجي از حالت خطي بيرون آمده، به صورت شبكه‌اي و سلسله‌مراتبي تبيين مي‌شود. بر اساس اين، فضاي بازنمايي واجي، شامل مشخصۀ مستقل (خودواحد) است. در واج‌شناسي خودواحد، كانون توجه بر تغييراتي قرار گرفته است كه قوانين واجي مي‌توانند بر سازمان‌بندي بازنماي‌هاي واجي ايجاد كنند. در انگارۀ خودواحد، بازنمايي‌ها ديگر به صورت يك رديف از عناصر واجي ساده كه تمام فرايندهاي واجي در همان سطح انجام مي‌گيرد، نيستند. در اين انگاره، قوانين واجي نه تنها بر عناصر واجي تأثير مي‌گذارند بلكه بر نحوۀ ارتباط عناصر لايه‌هاي مختلف با يكديگر مؤثرند. در اين پژوهش سعي بر آن است كه فرايند واجي هماهنگي واكه‌اي در گويش گيلكي رشت در چارچوب «واج‌شناسي خودواحد» مورد بررسي قرار گيرد. روش تحقيق، توصيفي- تحليلي است و داده‌هاي تحقيق به صورت ميداني و اسنادي جمع‌آوري شده است. داده‌ها از صورت گفتاري گويش گيلكي گويشوران بومي، فرهنگ‌هاي مختلف و نيز شمّ زباني محقق جمع‌آوري شده است و سپس از طريق مصاحبه با تعدادي گويشور بومي‌و كهنسال مرد و زن، موارد شك و ترديد در خصوص تلفظ برخي از داده‌ها برطرف گرديده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه واج‌شناسي غيرخطي خودواحد، قادر به تبيين و بازنمايي فرايند واجي هماهنگي واكه‌اي در گويش گيلكي رشت با كفايت توضيحي لازم است.

Auto-segmental phonology is a continuation of research in generative phonology framework firstly proposed by Goldsmith in 1976. In auto-segmental phonology, phonological representation comes out of the linear mode and it is explained in form of network and hierarchy. Accordingly, in auto-segmental phonology, the focus is on the changes which phonological rules can do on the organization of phonological realizations. In auto-segmental phonology, realizations are not as the simple phonological elements which include all phonological rules at the same level, anymore. In auto-segmental phonology, phonological rules not only affect phonological elements, but also influence the manner of the relation of elements in different layers. This research aims to investigate the phonological process of vowels harmony in Gilaki dialect in Rasht on the basis of auto-segmental phonology. The research method is both descriptive and analytical. The data have been collected by field study method. The results revealed that auto-segmental phonology, itself, was able to explain and represent the phonological process of vowel harmony in Gilaki dialect of Rasht.