سياست گذاري رفاه خانواده در ايران، مطالعه تطبيقي برنامه هاي توسعه

Family Welfare Policies in Iran, Comparative Study of Development Programs

مقدمه: خانواده نقش حساس و مهمي در شكل‌دهي به جامعه ايفا مي‌كند، در بسياري از جوامع ماهيت خانواده به لحاظ فرآيند مدرنيزه شدن و فشارهاي مداوم توسعه تا حدي تغيير نموده است. اين تغييرات و نيازهاي رو به افزايش خانواده‌ها، اولويت‌هايي را براي سياست‌گزيني دولت‌ها ايجاد كرده است. با توجه به اهميت و ضرورت توجه به سياست و رفاه خانواده در كشورها و همچنين عواملي چون پراكندگي و كمبود اطلاعات در اين حوزه، پيچيدگي مفهوم رفاه و نياز سياست‌گذاران به اطلاع از جايگاه ايران در خصوص رفاه خانواده، ضرورت پرداختن به اين موضوع به منظور برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري در اين حوزه عيان است. لذا اين مقاله به بررسي سابقه برنامه‌ريزي رفاه خانواده در ايران، شناخت نقاط قوت و ضعف برنامه‌هاي اجرا شده،همچنين مشخص كردن سياست‌هاي مهم د‌ر اين حوزه پرداخته است. روش: روش تحقيق به‌كار گرفته شده مبتني بر روش اسنادي و مروري با استفاده از تكنيك تحليل محتواي موضوعي و لغوي بوده است. در اين پژوهش 28 سند اصلي در خصوص برنامه‌ها مرور شده‌اند. اين اسناد مربوط به اصل برنامه يا ارزشيابي‌هايي در خصوص آن يا لوايح مربوطه مي‌باشند. نتايج: در برنامه‌هاي قبل و بعد از انقلاب برنامه جداگانه‌اي با موضوع رفاه خانواده وجود نداشته است و فصل بودجه‌اي جداگانه نيز به خود اختصاص نمي‌دادند. اما در برنامه چهارم عمراني قبل از انقلاب، فصل «رفاه اجتماعي» و برنامه‌ي «رفاه خانواده و كودك» ديده شد. بحث و نتيجه‌گيري: بررسي نهايي نشان مي‌دهد كه رفاه خانواده به عنوان يك كليت مستقل در سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌هاي كشور مغفول مانده است. در نتيجه در برنامه‌هاي آتي رفاه خانواده در ايران لازم است به مولفه‌هايي چون وجود رويكردي كل‌نگر به خانواده، نداشتن نگرشي بيمارمحور و آسيب‌محور به آن، داشتن الگوهاي استحقاق‌سنجي و تعيين متولي واحد در اين امر توجه كرد.

Introduction: Family has a critical role in societies. In most societies, in response to the development and industrialization, the nature of the family has changed. Nowadays family issues become priorities to governments’ policymaking, because of these changes and family’s increasing needs. Because of deficit information and documentation in this issue and complicated concept of welfare, it’s necessary to study family policies in Iran to use it in policy planning and decision making. Aims: The paper review the history of family welfare policies in Iran to assess their strengths and weakness and indicate key points for future planning. Methodology: the Current study is documentary research and used content analysis. In the research, about 28 main documentaries have reviewed. Results: There wasn’t any specific plan budget for family welfare in none of the Development Programs before and after the Islamic Revolution except Forth Plan before the revolution. Conclusions: It is concluded that family welfare isn’t an independent issue in policies and planning. So there should be a comprehensive and non-pathological approach to family in future policies and also it’s necessary to appoint an institution to supervise and monitor the family welfare issues.