بازتاب نمادين ايزد مهر بر ظروف مداليون ساساني (با تكيه بر اسطوره گياه زاينده)

ظروف زرين و سيمين ساساني، در زمره نفيسترين مصنوعات هنر فلزگري ايران باستان به شمار مي آيند. اين اشياء از نظر شكل و نقوش بسيار متنوع هستند و انواع ظروف از قبيل بشقابها، كاسه ها، جامها، انواع آبخوري و گلدان با مضاميني نظير شكار شاهانه، صحنه هاي رسمي درباري، صحنه هاي ضيافت، تصاوير گياهي و جانوري، نيم تنههاي انساني، موضوعات اساطيري و غيره را شامل ميشوند. ظروف مداليون دوره ساساني با نيم تنه اشخاص از جمله اشيائي هستند كه متأثر از نوع رومي هم عصر خود بوده اند. البته ويژگي خاص مداليون هاي ساساني كه آن ها را از نمونه هاي رومي متمايز مي كند، وجود گياهاني در زير نيم تنه هاي انساني است. با توجه به بررسيهاي انجام شده در اين پژوهش، وجود اين گياه در زير نيم تنههاي صاحب منصبان درباري، ريشه اي ايراني داشته كه اشاره به ارتباط پادشاه و گياه، اسطورهي شاهِ برآمده از گياه و زايش ايزد مهر از ميان نيلوفر دارد اين تفكر اسطورهاي در ايران و مشرق زمين تاريخي طولاني دارد. مقاله حاضر به اين نكته خواهد پرداخت كه اگرچه ظروف مداليون از نظر شكل متأثر از نمونه هاي مشابه رومي هستند، ولي از نظر مضمون و محتوا تفاوتي ماهوي با نمونههاي رومي داشته و از مفاهيم كاملاً ايراني بهره گرفته اند.