تاثير عرضه شواهد مادي بر گزارش‌ها و آراء موجود در زمينه منشاء و زمان ايجاد خط عربي

Impact analysis of applying material evidence to Islamic traditions and viewpoints on the origin and development of Arabic script

يكي از مسائل پايه ­اي تاريخ نگارش قرآن كريم، خط مورد استفاده در زمان ظهور اسلام در مناطق عرب­نشين است. يافتن منشاء و زمان ايجاد اين خط در درك ميزان دسترسي مسلمانان به شيوه ­هاي مناسب كتابت، به منظور انتقال مكتوب متن مقدسشان بسيار تاثيرگذار است. گزارش­هاي اسلامي، مطالب پراكنده و متناقضي را در زمينه نحوه ايجاد خط عربي نقل كرده­اند. بر همين اساس آراء متفاوتي در زمينه منشاء خط عربي، زمان ايجاد آن و نحوه انتقال آن به حجاز از سوي محققان مسلمان و مستشرقان مطرح شده است. از سوي ديگر در دهه­هاي اخير با افزايش اكتشاف شواهد مادي در مناطق عرب نشين، شاهد اعلام نتايج مسلّمي از سوي كهن خط شناسان در زمينه خط عربي هستيم. از جمله اين دستاوردها اثبات نشات گرفتن خط عربي از خط نبطي، نمايش تطور چند صد ساله اين خط در انتقال به خط عربي و همچنين استفاده از اين خط در بازه 200 ساله پيش از ظهور اسلام در مناطق مختلف شمالي شبه جزيره است. بنابراين مقايسه گزارش­ها و آراء به وجود آمده با شواهد مادي، علاوه بر نشان دادن نقص گزارش­ها در اين زمينه، آرائي را كه منشاء خط عربي را از خطوط جنوبي و يا سُرياني در نظر گرفته­اند و يا عدم وجود خط مناسب و در دسترس مسلمانان در هنگام ظهور اسلام و همچنين احتمال نگارش قرآن به ساير خطوط را مطرح كرده­اند، رد مي­كند.

One of the basic issues in studying the History of Quran, is the script that was used in the Arabia and Arab territories. Discovering the origin and chronology of the developments of this script is considered important in understanding the accessibility of Muslims to proper styles of writing in order to record their holy scripture. The Islamic traditions on the issue constitute of inconsistent and isolated narrations and views. According to these reports Muslim scholars and orientalists have suggested variant hypotheses on the origin and development of the Arabic script. On the other hand in the recent decades with the rise of discovery of material evidence in Arabia and Arab region, paleographers have reached definite conclusions on the beforementioned subject. Among these achievements is the origination of the Arabic script from the Nabatean script, showing that this script has evolved during a period of several hundred years, as well as the fact that the scripture was used 200 years before Islam in different northern areas. The comparative study of the Islamic reports and material evidence, thus, reveals the defects of the reports, in addition to criticizing the alternative theories of Syriac or Southern origins for the Arabic script, lack of proper script for writing in the newly established Islamic nation of Hijaz, as well as the possibility of writing the Quran in other scripts.