تحليلي بر مقوله انتخاب آيات در مزارنوشته‌هاي توران‌پشت؛ يادماني با داده‌هاي فرهنگي و تاريخي

An Analysis of the Selection of Qur'anic verses in gravestones of Turanposht A monument with cultural and historical data

در فرهنگ اسلامي، آيات قرآن متني مقدس به شمار مي‌رود كه بايد بسيار در مرأي و منظر قرار ‌گيرد؛ از همين‌رو خوشنويسان و كتيبه‌نگاران در تزئين مسجد، امامزاده، خانقاه و مدارس مذهبي، بسيار از آيات قرآن بهره مي‌گرفتند. افزون بر مكان‌هاي نام‌برده، نگاشت آيات بر سنگ‌مزارها نيز امري معمول بوده است. با آنكه پيشينه اين رسم از هزار سال فراتر مي‌رود و باستان‌شناسان و پژوهشگران رشته تاريخ و هنر بدان پرداخته‌اند، اما كمتر ذهن پژوهشگران حوزه مطالعات قرآني را به خود معطوف داشته است. توجه به اين نكته كه نوعاً چه آياتي بر سنگ‌قبرها حكاكي شده و از آن انتخاب، چه تحليل فرهنگي و تاريخي برمي‌آيد، مهمترين پرسش حاضر است. همچنين اين سؤال نيز در كانون توجه قرار دارد كه گورستان‌ها چه جايگاه فرهنگي در جامعه داشته است و چه كاركردي از مزار در ذهن مردمان آن دوره، آنان را به انتخاب آياتي خاص از قرآن سوق داد؟ تحقيق پيش رو، پرسش‌هاي فوق را در مورد آيات قرآني گورنوشته‌هاي «مزار تاريخي توران‌پشت» به بررسي و تحليل گذاشته و در پايان به پنج انگيزه ارزشي و آموزشي در انتخاب آيات دست يافته است.

In Islamic culture, the Qur'anic verses are sacred texts that should be in public views very much; hence, calligraphers and lithographers in the decoration of the mosque, emamzadeh, khanqaha and religious schools used many Quranic verses. In addition to the places mentioned above, the inscribing of verses on headstone was also commonplace. Although the history of this act goes far beyond a thousand years and archaeologists and researchers in the field of history and art have investigated on it, Quranic researchers have focused on this topic less the most important question is what kind of verses engraved on the rocks and what historical or cultural analysis it makes. Another question is about the function of cemeteries and graves in the community and in the minds of the people in that period which is led them to the choice of particular verses from the Quran. This research has examined the above questions about the Qur'anic verses of the historical graves of Turanposht and, finally has achieved five valuable and educational motivations in choosing the verses