راهبردهاي هسته‌اي متفاوت ايران؛ تبييني از دريچه واقع‌گرايي نئوكلاسيك

Different Nuclear Strategies of Iran; Explanation from the viewpoint of Neoclassical Realism

اين مقاله از چشم انداز واقع گرايي نئوكلاسيك بر تجزيه و تحليل راهبردهاي ايران در زمينه پيش برد برنامه هسته‌اي پس از 1382، پرداخته است و اين گونه توضيح مي‌دهد كه بررسي راهبردهاي هسته‌اي ايران در طول دوره زماني 1382 تا 1395 حاكي از تغيير و نوسان در اين راهبردها است و با توجه به اين كه در طول اين دوره زماني راهبرد يكساني در پيش برد برنامه هسته‌اي ايران وجود نداشته است، به طور مشخص هدف اين مقاله بررسي علل و متغيرهاي تأثيرگذار در راهبردهاي هسته‌اي متفاوت ايران و پاسخ‌گويي به اين پرسش است كه: چه عواملي باعث تغيير در راهبرد هسته‌اي ايران در طول سال‌هاي مذكور شده و چگونه مي‌توان اين تغيير در راهبرد هسته‌اي ايران را تبيين نمود؟ يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه نوع راهبرد و رفتاري كه ايران در قبال موضوع هسته‌اي اتخاذ كرده است آميزه‌اي از تعامل عوامل بيروني (نظام بين‌الملل) و عوامل داخلي (ساختار و قدرت داخلي و نوع ادراك نخبگان تصميم‌گيرنده سياست خارجي ايران) بوده است. در دوره زماني 1382 تا 1395 هركدام از دولت‌ها با توجه به ظرفيت‌هاي داخلي و برداشتهاي خود، فشارهاي ساختاري نظام بين‌الملل را ترجمه كرده و به آن پاسخ داده‌اند. روش پژوهش در اين مقاله توصيفي- تحليلي است.

Nuclear strategy is apolicy aimed to the use of nuclear energy for peaceful purposes or construction of nuclear weapons. Due to the dual nature of nuclear knowledge, there is sensitivity regarding the access of countries to this knowledge. International community, and especially, the great powers, have been trying to prevent the rise of nuclear states. By contrast, states willing to acquire nuclear knowledge seek to achieve their goals through different strategies such as engagement, negotiation, confrontation, détente, confidence building. Iran has been working to achieve nuclear knowledge since the 1950s. Nevertheless, the most important attempts were done after the Islamic Revolution and in particular since 1382 onwards. The examination of Iran's nuclear strategies during the period from 2003 to 2016 suggests shifts and fluctuatation in these strategies. The purpose of this article is to examine the variables affecting Iran's different nuclear strategies and to answer this question: Which factors have contributed to the change of Iran's nuclear strategy over the years and how can various nuclear strategies of Iran be explained? The research findings indicate that the type of strategy and behavior Iran has adopted in relation to the nuclear issue has been a mixture of external factors (international system) and internal factors (internal structure, power and type of perception of the decision-makers of Iran's foreign policy). In the mentioned period , each government translated international pressures due to its internal capabilities and perceptions and according to which, responded to the international system.