ريشه شناسي تطبيقي مهمترين واژه هاي گويش يزدي (با توجه به گويش محلۀ خرّمشاه)

مطالعات زباني نشانگر آن‌ است كه گويش يزدي در بردارندۀ واژه‌هاي غني و كهن ايراني ‌است كه روزگاري دراز در پهنۀ گسترده‌اي و در بين شمار زيادي از مردم كاربرد داشته‌ است و متأسفانه امروزه با گسترش فارسي معيار، گسترۀ آن در حال محدود‌شدن است. يكي از ويژگي‌هاي مهم در بحث گويش‌ها، وجود بسياري از واژه‌هايي است كه با حفظ لفظ و معنا يا پذيرش تغييراتي اندك، از زبان‌هاي كهن بر جاي مانده‌اند و از نظر ريشه‌شناسي و زبان‌شناختي قابل اهمّيت هستند. اين ويژگي در گويش‌هاي گروه مركزي، از جمله گويش يزدي بيشتر قابل مشاهده است. اين پژوهش سعي دارد، پس از بررسي آوايي و معنايي برخي واژه‌هاي كهن در محله زردشتي‌نشين خرّمشاه يزد، با مقايسۀ مهم‌ترين واژه‌هاي گويش يزدي با زبان‌هاي باستاني، به اثبات اصالت زباني اين منطقه و غناي فرهنگي آن بپردازد و نيز خاطر نشان سازد كه تحقيق دربارۀ گويش‌ها، زبان‌ها و تنوع گونه‌اي آن‌ها، ارزش شناختي، هويّتي و حتي آموزشي دارد كه با آگاهي دقيق در ساختار آوايي، معنايي و دستوري به جا مانده در اين گويش‌ها، مي‌توان در يك نظام قانونمند، آن‌ها را در جريان پوياي زبان وارد كرد و سرانجام بسياري از آسيب‌هاي زباني را برطرف ساخت.

The language studies indicate that Yazdi dialect reveals a rich and ancient Iranian language that once appeared in the vast zones of Iran, but unfortunately nowadays - owning to language invasion - its scope is being limited. Maintaining of many words from ancient languages with small changes and keeping their literal meanings are one of the important features of dialect issues considered in terms of etymology and linguistics. These features in the dialects of main group, including Yazdi accent, are more evident. This study tries to investigate the phonetic and meaning of some archaic words in Zoroastrian community in Khoramshahi district; then, comparing the most important words of Yazdi dialect with ancient languages proved the authenticity of the language and cultural richness of this area. Regarding the researches on dialects, languages, and their diversities which have cognitive, identical, and even training values with recognition of phonetic, semantic and grammatical structures remained in local dialect of dynamic flow of language with a structured system eventually eliminate many language impairments.