تحليل نظريه عقلانيت و معنويت

نسبت دين و تجدد يكي از موضوع‌هاي مهم عرصه دين‌پژوهي است. از مهم‌ترين نظرياتي كه در اين زمينه مطرح شده، نظريه عقلانيت و معنويت مصطفي ملكيان است. اين نظريه با محوريت بخشيدن به مؤلفه‌هاي اجتناب‌ناپذير تجدد به مواجهه با دين سنتي مي‌رود و ضمن مقايسه اين مؤلفه‌ها با ويژگي‌هاي اصلي دين سنتي، حكم به تعارض ميان اين دو كرده، فهم سنتي از دين در جهان مدرن را، كارآمد نمي‌داند. در جنبه ايجابي، اين نظريه، فهمي جديد از دين را كه سازگار با مؤلفه‌هاي تجدد است معرفي مي‌كند. در اين مقاله مي‌كوشيم با استفاده از گزارش‌هاي متعددي كه در طول 13 سال گذشته از اين نظريه ارائه شده، تصويري روشن و شفاف از اين ديدگاه به دست دهيم. سپس به تحليل اين نظريه مي‌پردازيم و در نهايت اركان و يكي از لوازم آن را بيان مي‌كنيم. اركان اين نظريه عبارت‌اند از: عقلانيت، معنويت، زندگي آرماني و زندگي اصيل. همچنين، لازمه اين نظريه انكار دين سنتي است، هرچند نظريه‌پردازِ آن، چنين لازمه‌اي را نمي‌پذيرد.

One of the important issues in the study of religion is relationship between religion and modernity. One of the theories in this field is the theory of "rationality and spirituality" posed by Professor Mustafa Malekiyan. In this article, authors try to give a clear image of the theory through his different works, being published in the past 13 years. Then, the theory has been analyzed and the basics and one of the consequences of the theory have been discussed; basics are: rationality, spirituality, ideal life and authentic life. This theory entails rejection of traditional religion, even though theorist doesn't agree with it; authors try to show how the theory's idea results to this rejection