اثر تراكم بوته بر شاخص‌هاي رشد و عملكرد اكوتيپ‌هاي حنا (Lowsonia inermis L) در منطقه شهداد

Effect of plant density on growth indices and yield of henna (Lowsonia inermis L.) ecotypes in Shahdad region of Iran

به منظور ارزيابي اثر تراكم بوته بر شاخص­هاي رشد، فتوسنتز و عملكرد خشك برگ سه اكوتيپ حنا (Lowsonia inermis L.)، آزمايشي به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي در سه تكرار در بخش شهداد شهرستان كرمان در سال 95-1394 اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل سه اكوتيپ حنا (بم، شهداد و رودبار) به عنوان فاكتور اول و چهار تراكم بوته (100، 50، 33 و 25 بوته در مترمربع به‌ترتيب معادل 5، 10، 15 و 29 سانتيمتر فاصله كاشت روي رديف با فواصل رديف ثابت 20 سانتيمتر) به عنوان فاكتور دوم بودند. صفات گياهي اندازه‌گيري شده شامل تعدادي از شاخص­ هاي رشد، فتوسنتز خالص، ميزان تعرق و هدايت روزنه ­اي بودند. نتايج نشان داد كه اكوتيپ­ هاي حناي مورد ارزيابي در كليه شاخص­هاي اندازه ­گيري شده، به جز شاخص سطح برگ، نسبت سطح برگ و دوام سطح برگ، تفاوت معني­داري با يكديگر داشتند و بيشترين مقادير صفات، مربوط به اكوتيپ شهداد بود. بين تيمارهاي تراكم بوته نيز از لحاظ كليه صفات اندازه ­گيري شده، به جز سطح مخصوص برگ، اختلاف معني­داري وجود داشت. اثر متقابل اكوتيپ و تراكم بوته فقط براي صفات دوام سطح برگ، دوام وزن خشك و ميزان تعرق معني­دار بود. بالاترين عملكرد برگ خشك (عملكرد اقتصادي گياه) از اكوتيپ­ هاي شهداد (508/2 گرم در متر مربع)، رودبار (506/4 گرم در متر مربع) و تراكم 100 بوته در مترمربع (738/6 گرم در متر مربع) بدست آمد. با توجه به حصول حداكثر عملكرد برگ خشك در حداكثر تراكم بوته مي­توان نتيجه گرفت كه تراكم 100 بوته در متر مربع، مناسب‌ترين تراكم كاشت براي گياه حنا در سال اول كاشت مي‌باشد.

To investigate the effect of plant density on growth indices and photosynthesis of three henna (Lowsonia inermis L.) ecotypes a factorial experiment using randomized complete block design with three replications was carried out in the Shahdad region in Kerman province of Iran in 2015-2016. Three henna ecotypes (Bam, Shahdad and Roodbar) and four plant densities (100, 50, 33 and 25 plant.m-2 equivalent to on row spacing of 5, 10, 15 and 20 cm, respectively) were evaluated as the first and second experimenatl factors, respectively. Growth indices, net photosynthesis, transpiration rate and stomatal conductance were measured and analyzed. The results showed that ecotypes were significantly different for all measured traits except leaf area index (LAI), leaf area ratio (LAR) and leaf area duration (LAD). The highest averages of the measured traits belonged to Shahdad ecotype. A significant difference was observed between the levels of plant densities for all measured traits except for specific leaf area (SLA). The ecotype and plant density interaction had significant effect on leaf area duration (LAD), biomass duration (BMD) and transpiration rate. Consequently, the highest leaf dry yield (economically valuable part of the plant) was obtained from the Shahdad (508.2 g.m-2) and Roodbar (506.4 g.m-2) ecotypes and plant density of 100 plant.m-2 (738.6 g.m-2). It can be concluded that 100 plant.m-2 is the most suitable plant density for henna in the first year of planting.