گزينش مراكز بهينه خدمات جهت توسعه نواحي روستايي؛ مطالعه موردي: دهستان غيزانيه شهرستان اهواز

شناسايي و ارزيابي امكانات و تنگناهاي موجود، اولين گام مهم در فرآيند برنامه­ ريزي توسعه روستايي به شمار مي ­رود. در اين راستا، گزينش نقاط بهينه روستايي براي توزيع خدمات عمومي و همچنين سنجش درجه توسعه دهستان­ ها از اهميت خاصي برخوردار است؛ كه اين امر اغلب با استفاده از روش­ هاي كمي صورت مي ­پذيرد. پژوهش حاضر، با بهره­ گيري از روش AHP به گزينش مستعدترين مراكز، براي توزيع خدمات در سطح دهستان غيزانيه اهواز پرداخته است؛ سپس از فنون تصميم ­گيري چندشاخصه نظير؛ Vikor، Electre، Promethee،Topsis و نيز روش­ هاي مجموعه ادغامي مانند؛ Average ،Borda ،Copeland و Post، جهت تعيين درجه توسعه روستايي دهستان مذكور استفاده گرديد. ماهيت و روش اين پژوهش، توصيفي و تحليلي بوده و به لحاظ هدف، از نوع تحقيقات كاربردي به شمار مي ­رود. جمع­ آوري اطلاعات به دو صورت تكميل پرسشنامه از ۳۰ نفر كارشناس امور روستايي و داده­ هاي مركز آمار ايران در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت. تحليل داده هاي پژوهش در محيط ArcGIS۱۰.۳ و نرم ­افزار Expert Choice، Excel و Visual Promethee انجام گرفت. يافته ها نشان داد كه از ميان نماگرهاي منتخب پژوهش، معيار تراكم جمعيت با مقدار ۰.۲۶۱ درصد، بيشترين امتياز را به خود اختصاص داده است و معيارهاي دسترسي به تاسيسات زيربنايي، دسترسي به خدمات بهداشتي و درماني و دسترسي به وسايل ارتباطي در مراتب بعد حائز اهميت هستند. با توجه به نقشه پهنه­ بندي حاصل شده از تلفيق لايه­ هاي معيار، حدود چهار درصد از منطقه مورد مطالعه در موقعيت بسيار مناسب، دو درصد در محدوده مناسب، حدود ۳۲ درصد در گستره نسبتا مناسب، حدود ۵۲ درصد در قلمروي نامناسب و حدود ۱۰ درصد از محدوده مورد مطالعه نيز در موقعيت كاملا نامناسب براي استقرار مراكز بهينه خدمات روستايي قرار گرفته­ اند. بدين ترتيب، دو روستاي نزهه و غيزانيه بزرگ به عنوان توسعه­ يافته­ ترين روستاي دهستان، داراي بيشترين پتانسيل براي ايجاد مراكز خدماتي در سطح ناحيه تشخيص داده شد.