مطالعۀ تطبيقي استقلال مفهومي وجود رابط در ملاصدرا و اسپينوزا

رابطۀ ذهن و خارج از مهم‌ترين مسائل فلسفه است، انحاي وجود در خارج، منشأ تحقق حكايات و تصورات ذهني است. در انديشۀ ملاصدرا موجود في‌نفسه محكي وجود محمولي است و موجودات رابط از استقلال تصوري و مفهومي بي‌بهره‌اند. اسپينوزا نيز تصور استقلالي از صفات و حالات را بدون لحاظ جوهر ممكن نمي‌داند. به نظر او، حالات استقلال مفهومي نداشته و حتي در مقام تحقق معرفت تصوري خويش نيز در پرتو جوهر لحاظ مي‌شوند. در اين مقاله با روشي تحليلي، ديدگاه اين دو فيلسوف را در اين مسئله مورد مطالعۀ تطبيقي قرار داده، ضمن تبيين همگرايي و تشابه ديدگاه آن‌ها، اختلاف نوعي را به مثابۀ موضوعي مشترك در فلسفۀ تطبيقي معرفي نموده و نشان داده‌ايم كه صدرا و اسپينوزا چگونه از رهگذر اين تلقي به لوازم ديگر اين نگرش رهنمون گرديده‌اند.