بررسي تطبيقي ديدگاه‌هاي فيض كاشاني و مجلسي درباره معناي عقل با تكيه ‌بر احاديث شيعه

Comparative Study of Feiz Kashani and Majlesi Views on the Meaning of the Reason on the basis of Shiite Hadiths

اين پژوهش معنا و كاركرد عقل را از ديدگاه فيض كاشاني و مجلسي مورد بررسي قرار مي­دهد. پرداختن به ماهيت عقل و چيستي آن از منظر دو محدث صاحب نام قرن يازدهم كه رويكرد­شان در مباحث معرفت ديني با رويكرد متكلمان متفاوت است، از اهميت اين پژوهش حكايت دارد. با وجود آنكه هم فيض كاشاني و هم علامه مجلسي محدث­اند با اين حال ضمن برخورداري از نظرگاه مشترك هركدام، در مواجهه با عقل، تفاوت ديدگاه ­هايي هم دارند. فيض كاشاني به تأسي از غزالي چهار معنا براي عقل بيان مي‌كند و سپس با جمع بين آن‌ها به عقل نظري و عملي معتقد مي‌شود و براي هركدام معناي خاصي را در نظر مي‌گيرد كه در كاركرد باهم تفاوت دارند. اما علامه‌ي مجلسي شش معنا براي عقل ذكر كرده است و برخلاف فيض، سعي مي‌كند همه‌ي معاني شش‌گانه را تجميع كند و حقيقت واحدي را براي عقل در­نظر گيرد؛ ولي با قائل شدن در معناي پنجم عقل به ‌عنوان تمثيل و نيز عدم پذيرش معناي ششم عقل كه از سوي فلاسفه بيان گرديده، عملاً اين اتحاد معنايي عقل را زير سؤال مي­برد. از سوي ديگر هر دو محدث مي‌كوشند، متناسب با اين معاني عقل، رواياتي را شاهد بر ادعاي خود بياورند كه در اين جستار علمي برخي از آنها ذكر شده و از رهگذر آن نظريه هركدام روشن­تر خواهد شد. هدف نهائي اين نوشتار كه با روش توصيفي تحليلي است، مقايسه‌ي اين دو ديدگاه و برجسته ساختن وجوه اشتراك و اختلاف آن دو ديدگاه است.

font-size: 12pt; font-family: 'Times New Roman',serif; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: major-bidi; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: major-bidi; mso-bidi-theme-font: major-bidi; mso-bidi-language: FA; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US;>This study investigates the meaning and the application of wisdom from the views of Allama Majlisi and Feiz Kashani. Studding the nature of the wisdom and its quiddity from the perspective of the two famous Hadithhologists of the eleventh century, whose approach to religious knowledge is different from that of the theologians, shows the importance of this research. Although both Feiz Kashani and Allameh Majlesi are Hadithhologist and have common views, they have different views in dealing with wisdom. Following Ghazali, Feiz states four meanings about the wisdom and then he believes in two theoretical and practical wisdoms, and considers special meaning for each of them that are different in functions. But Majlisi states six definitions for the wisdom and unlike Feiz, tries to collect all the six meanings and consider a single reality for the wisdom but by affirming the fifth meaning of wisdom as an allegory, as well as the rejection of the sixth meaning of wisdom that has been expressed by philosophers, in fact he questions this unity of the meaning of wisdom. On the other hand, according to the meanings of wisdom they attempt to bring Narratives as a witness to their claims that some of them have been mentioned in this scientific research so that their thinking can be clarified in this regard. The ultimate objective of this scientific study is to compare these two views and to highlight their similarities and differences