كاركرد فهرست‌هاي شيخ طوسي و نجاشي در تكميل روش سزگين در بازيابي منابع آثار كهن روايي (مطالعۀ موردي: كتاب الزهد حسين بن سعيد اهوازي)

Function of Sheikh Tusi and Najjashi Lists in Completing the Sezgin Method in Restoring the Sources of Ancient Narrative Works (Case Study: al-Zuhd Hussein bin Sa'id Ahwazi's Book)

دستيابي به ميراث مكتوب و كهن علمي به دليل فوايد متعددي كه دارد امري مهم و البته سخت و پيچيده است. فؤاد سزگين روشي نظام­مند را براي بازيابي منابع آثار كهن ارائه كرد كه در كنار مزاياي بسيار مهم و ارزشمند دچار كاستي­هايي است كه برخي از آن­ها ناشي از نبود اطلاعات لازم در فهرست ­نگاري­هاي اهل سنت است. از سوي ديگر اطلاعات مهم دو فهرست شيخ­ طوسي و نجاشي به ­ويژه در بيان طرق دستيابي به آثار، در تكيمل روش سزگين و دستيابي به واقعيت و پيشينۀ آثار كهن بسيار كارآمد است. در اين مقاله با مطالعه موردي كتاب الزهد حسين بن سعيد، كاركرد اين دو فهرست در جهت تكميل روش سزگين در بازيابي منابع آثار كهن روايي ارزيابي شده است. بر اين اساس، از يك سو راه­كارهايي براي تمايز ميان مؤلفان و راويان در سند كه در روش سزگين بدان توجه نشده، ارائه شده است؛ از سوي ديگر برخلاف نظريۀ سزگين كه تنها نقش آخرين نام مشترك در اسانيد را منبع بودن براي اثر روايي متأخر دانسته، نقش­هاي مختلف نام مشترك و راه­هاي شناسايي آن­ها بيان شده است.

Identifying the early written scholarly sources is an issue of great use and so an important albeit complicated and difficult one. Fuat Sezgin proposed and applied a systematic method for identifying the sources of early literature. This method has had many advantages but some criticisms have been directed at it as well. The origin of some of these criticisms is the lack of some information in Sunni bibliography literature. However the important information found in Tūsi’s and Najjashi’s Fihrists may be useful in improving Seguin’s method and identifying the sources of later works. In this paper we focus on Hossein ibn Sa'id’s Kitab al-Zuhd and illustrate the great use of Tūsi’s and Najjashi’s Fihrists in improving Sezgin’s method for identifying the early written sources of Hadith literature. In doing so, some methods for distinction between collectors and transmitters in the chain of transmitters will be illustrated. According to Sezgin the last common link is the source of a given later work but it will be shown that through different ways other roles may be considered as well.