ويرانه نشين مينوي خجستگي و گجستگي جغد در آثار سرآمدان سبك هاي مختلف شعر فارسي

Heavenly Settler in Ruins Owl and Its Being Auspicious or Ominous in the Works of the Great Iranian Poets (Ferdowsi, Khaqani, Nezami, Sa'adi and Sa’eb)

فرهنگ هر ملتي از مجموعهاي باورها و اعتقادات شكل گرفته است كه به مرور زمان پديد آمده و يا از فرهنگ‌ها و ملل ديگر وام گرفته شده اند. در باورهاي مردم ايران نيز به تبع ديگر ملل جهان، اعتقاداتي وجود دارند كه يا ريشه در فرهنگ اصيل ايراني دارند و يا بر اثر تداخل اعتقادات ملل مختلف با فرهنگ ايراني به وجود آمده اند. كشور ايران در سه دوره ي زماني مختلف، مورد هجوم بيگانگان قرار گرفته و علاوه بر ويرانيها و تلفات مادي و جاني بسيار، از لحاظ فرهنگي نيز تحت تأثير بوده به طوري كه بسياري از اعتقادات ملل مهاجم، در فرهنگ نژاده ي ايراني وارد شده است. يكي از باورهاي غير ايراني، اعتقاد به نحوست جغد و منفور شدن اين پرنده ي زيباست كه در فرهنگ اصيل ايراني، نه تنها گجسته نيست، بلكه مينوي هم هست. در اين پژوهش، پس از بيان مختصري در مورد فرهنگ ايراني و فرهنگ هاي دخيل و نحوه ي ورود آنها در ميان باورهاي مردم ايران، به جغد و خجستگي و گجستگي باورهاي مرتبط با اين پرنده پرداخته شده و تأثير اين باورها در شاهنامه‌ي فردوسي، ديوان خاقاني، خمسه‌ي نظامي، كليات سعدي و ديوان صائب، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است و در پايان، نتيجه‌ي اين پژوهش، رسيدن به اصل و ريشه ي اعتقاد ايراني نسبت به خجستگي اين پرنده و ميزان تأثير فرهنگ هاي دخيل است.

The culture of a nation is formed by a set of beliefs and convictions, which have emerged gradually or have been borrowed from other cultures and nations. In the ethos of the Iranian people, as well as the other nations, there are beliefs that have origins in Iranian culture or are the outcome of interaction of different cultures with the Iranian culture. Iran has been invaded three times in different periods, and in addition to the vast destructions and losses, has been culturally influenced by so many subduing beliefs. One of the non-Iranian beliefs is to consider the owl as an ominous and hated animal despite its being beautiful and heavenly auspicious in Iranian culture. In this study, after a brief introduction about Iranian culture and the influence of foreign cultures on it, the focus shifts to the owl and the common belief in its auspiciousness and ominousness. Then the impact of these beliefs have been discussed in the works of Ferdowsi, Khaqani, Nezami, Sa'adi and Sa’eb, and in the end, the origins of Iranian's belief as to consider the owl an auspicious bird is explored