تبيين عينيت مفهوم عليت تجربي بر اساس امكانات فلسفه‌ صدرايي

يكي از روش‌هاي ارتباط ميان فلسفه اسلامي با فلسفه غرب، عرضه كردن پرسش‌هاي هر كدام به ديگري و تلاش براي پاسخ دادن به آنها بر اساس امكانات موجود در آن فلسفه‌هاست. بر اين اساس، در اين نوشته بر آنيم تا با مواجه كردن فلسفه ملاصدرا با پرسش و اشكال هيوم در مورد اصل و منشأ مفهوم عليت ‌تجربي، به تبيين مفهوم عليت تجربي بپردازيم. هيوم بر اساس مبناي تجربه‌گرايي خود، با انكار ادراك و شناخت عليت توسط عقل، عينيت مفهوم عليت را انكار كرد. در پاسخ به پرسش هيوم، مي‌توان گفت بر اساس امكانات موجود در متون ملاصدرا در بحث ادراك و نيز ارتباط نفس و بدن، عقل انسان در همان موطن حس، عليت را به‌نحو مستقيم ادراك كرده و در مرحله ديگر با تحليل عقلي، مفهوم آن را انتزاع مي‌كند. ‌به‌عبارت ديگر بر خلاف هيوم كه شهود عقلي در مورد عليت را انكار مي‌كرد، بر اساس امكانات فلسفه صدرا، شهود عقلي نسبت به عليت قابل تبيين است. بنابراين در پاسخ به اشكال هيوم در مورد تبيين عينيت عليت، در كنار تبيين‌هاي ‌ايده‌آليستي همچون ‌ايده‌آليسم استعلائي كانت، مي‌توان تبييني كاملاً رئاليستي از مفهوم عليت عرضه كرد.