ذومراتب بودن مرگ و تأثير آن در تكامل نفس در حكمت متعاليه

در اين نوشتار با توجه به ديدگاه ملاصدرا و مباني حكمت متعاليه، مرگ و مسائل آن بررسي، و به سؤالاتي در اين باره پاسخ داده مي‌شود؛ مانند اينكه حقيقت مرگ چيست؟ تدريجي است يا دفعي؟ علت آن چيست؟ آيا انسان فقط يك‌ بار مي‌ميرد؟ نقش مرگ در مسير استكمالي نفس چيست؟ آيا توجه به انواع مرگ در نقش استكمالي آن لازم است؟ ارتباط مرگ با كمال انسان چيست و آيا مرگ براي همه كمال است؟ با توجه به معنا و نقش تشكيك در حكمت متعاليه، اين اصل چگونه با مرگ ارتباط پيدا مي‌كند؟ در نتيجه مقاله هم درمي‌يابيم كه نه‏تنها مرگ سبب رسيدن به كمال است، بلكه خود نيز نوعي كمال در مسير تكاملي انسان به‌ شمار مي‌آيد. مرگ، فعليت يافتن بعضي از استعدادها را سرعت مي‌دهد و كمال بودنِ آن ذومراتب است. همچنين برخي از انواع مرگ مثل شهادت، كه خودِ آن هم ذو‌مراتب است و به استعدادهاي انسان و فعليت يافتن آنها جهت مي‏دهد، جهتِ مسير استكمالي انسان را عوض مي‌كند