عقل مقدم است يا كشف؟

برتري كشف عرفاني بر عقل فلسفي ازجهت حضوري‌ بودن علوم مكاشفات و لزوم سنجش و مستدل‌ كردن كشف عرفاني با عقل، مسئله‌اي دوري در معرفت‌شناسي است كه بايد راه‌حلي براي آن يافت. عقل امري مشكك است، كشف نيز در مراتب مختلف سلوك داراي رتبه‌هاي معرفتي يكساني نيست؛ لذا بايد نسبت مراتب مختلف عقل با مراتب متفاوت كشف در داوري ميان عقل و كشف در نظر گرفته شود. اين مقاله ابتدا به بررسي نظر اهل منطق و فلاسفه و اهل عرفان درباره‌ي معاني عقل و مراتب كشف مي‌پردازد، سپس با بررسي وجوه قوت و ضعف عقل، در برابر كشف، مشخص مي‌نمايد كه چرا برخي مكاشفات عقل‌گريزند؟ و چه عقلي، مي‌تواند داور درباره‌ي چه كشفي باشد؟ در انتها مواردي مشخص از جايگاه عقل در داوري درمورد كشف بيان مي‌شود.