پديد آورندگان :
عظيمي،علي دانشگاه فردوسي مشهد , صنعت جو، اعظم دانشگاه فردوسي مشهد , دياني، محمدحسين دانشگاه فردوسي مشهد , فتاحي، رحمت اله دانشگاه فردوسي مشهد
كليدواژه :
علوم پزشكي , ترجمان دانش , ترجمه دانش , هرم دانش , سنتز دانش , مرور دامنه‌اي , اثربخشي , مرور نظام‌مند
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: هدفِ ترجمه دانش، كه در ايران و ساير كشورها با عناوين متعددي شناخته مي‌شود، انتقال دانش علمي به عرصۀ عمل است. در پژوهش‌هاي پزشكي و مراقبت‌هاي سلامت، ترجمه دانش عبارت است از نيازسنجي، توليد دانش موثر، توجه به انواع مخاطبان، سنتز و ارزيابي دانش و نظارت بر استفادۀ مداوم. هدف پژوهش حاضر معرفي و بررسي اثربخشي ترجمه دانش در حوزۀ علوم پزشكي است.
روش پژوهش: براي معرفي ابعاد ترجمه دانش، از منابع مستند موجود و نظرات تني چند از پژوهشگران بين‌المللي اين حوزه استفاده شد. براي بررسي اثربخشي، علاوه بر استفاده از نظر متخصصان، از يكي از روش‌هاي سنتز دانش با عنوان مرور دامنه‌اي استفاده شد. با استفاده از جستجوي كليدواژه‌اي، پژوهش‌هاي مرتبط در چند پايگاه اطلاعاتي برخط بازيابي و از بين 316 مطالعۀ مرتبط منتشر شده به زبان انگليسي در 10 سال اخير (2008 تا 2017)، 22 مطالعه وارد پژوهش شدند. فرايند انتخاب منابع نهايي بر اساس توصيه‌ها و الگوريتم PRISMA صورت گرفت. يافته‌ها بر اساس الگوي C+M=O يعني: زمينه، سازوكار و پيامد بررسي شد.
يافته ها: ابتدا برخي ابعاد ترجمه دانش از جمله زمينه‌ها، عناوين موازي، سنتز دانش، هرم دانش، و مسئلۀ استفاده از الگوهاي ترجمه دانش در غير از علوم پزشكي بررسي شد. در مرحلۀ بعد، مرور دامنه‌اي مطالعات منتخب نشان داد كه ترجمه دانش در اكثر موضوع‌هاي بررسي شده اثربخش بوده به نحوي كه از 22 مطالعۀ بررسي شده تنها 3 پژوهش اثربخشي آن را تاييد نكردند. آموزش عمده‌ترين مداخلۀ به كارگرفته شده براي بررسي اثربخشي ترجمه دانش بود.
نتيجه گيري: ترجمه دانش در برخي كشورهاي غربي نظير كانادا و امريكا و اخيراً در ايران با استقبال مواجه شده است. اگرچه ادعا مي‌شود كه در زمينه ترجمه دانش سرمايه‌گذاري لازم انجام نشده، بجز حوزۀ سياست‌گذاري، اثربخشي آن بر متخصصان و عامۀ مردم مثبت ارزيابي مي‌شود. با وجود اين، ترديدهايي هست مبني بر اينكه احتمالاً ترجمه دانش پارادايم جديدي نيست و تنها بازگويي راهبردهاي مرسوم در توليد و استفاده از دانش علمي است.
چكيده لاتين :
Background and Aim: Known by different titles in Iran and worldwide, knowledge translation (KT) has been introduced to push the knowledge from theory to action. In medicine and healthcare research fields, KT reads as needs assessment procedures, producing effective knowledge, taking into account all types of audiences, knowledge synthesis, appraisal, and monitoring sustained knowledge use. This research aimed to introduce KT and assess its effectiveness in medical fields.
Methods: Description of KT was provided using available literature and ideas from some international KT researchers. KT effectiveness was assessed using some ideas from some experts in the KT field and also conducting a type of systematic review namely scoping review. Using keyword inquires relevant research were retrieved from several online databases and of 316 collected English articles published between 2008 and 2017, 22 articles were included. Selection of articles was based on PRISMA recommendations and flowchart. Findings were presented through C+M=O, i.e. context, mechanism, and outcome pattern configuration.
Results: Initially, various dimensions of KT such as its backgrounds, parallel names, knowledge synthesis, knowledge hierarchy, and issues of application of KT in other than medical fields were discussed. Then, through a scoping review general effectiveness of KT in most reviewed subjects was confirmed, so that of 22 assessed articles only 3 were not supportive. Education was the major intervention used for assessing effectiveness of KT.
Conclusion: KT has received attentions from some Western countries like Canada, the US and recently Iran. Despite the allegedly insufficient resources on KT, it has good results in practice for delivering knowledge to experts and lay people, with an exception of policy makers. However, there are some doubts as if KT is not a new paradigm but a restatement of traditional strategies in production and application of scientific knowledge.
