ارزيابي مجدد محوطه شهداد بر پايه مطالعه گور‌ها، اشياي سنگي و سفال

در پي دوازده فصل كاوش باستان‌شناسي در محوطه‌ي شهداد توسط علي حاكمي و ميرعابدين كابلي، مشخص گرديد كه محوطه‌ي شهداد يك مركز بزرگ و مهم شهري از عصر مفرغ در فلات ايران بوده است. پس از گذشت نيم قرن از آغاز كاوش‌هاي شهداد، زمان آن رسيده است تا با شناخت امروزي از باستان‌شناسي جنوب‌شرق ايران، نگاهي نو به محوطه‌ي شهداد و اشياء به‌دست آمده از آن بياندازيم. در اينجا به ارزيابي نتايج كاوش‌هاي محوطه‌ي شهداد و به‌طور ويژه به گورها، سفال و اشياء سنگي آن پرداخته شده است. يكي از اهداف اصلي اين پژوهش اين بود تا موقعيت تمامي گورها به‌طور دقيق مشخص گردد؛ همچنين گاهنگاري درون استقراري شهداد مشخص شود تا ارتباط گاهنگاري بخش‌هاي مختلف كاوش شده معين شود. در اين راستا، در اين پژوهش دو پرسش اساسي مطرح گرديد؛ نخست اين‌كه، براساس گاهنگاري مقايسه‌اي، به‌طور كلي محوطه‌ي شهداد به چه دوره تعلق دارد و هر بخش از شهر عصر مفرغي نيز مربوط به چه دوره‌اي است؟ پرسش دوم اين‌كه، براساس نمونه‌هاي سفالي و سنگي برهمكنش‌هاي فرهنگي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي شهر عصر مفرغي شهداد به چه صورت بوده است؟ براساس مطالعه‌ي داده‌هاي به‌دست آمده از كاوش‌ها، شهر شهداد در نيمه‌ي دوم هزاره‌ي سوم قبل‌ازميلاد و به‌ويژه اواخر اين هزاره، داراي نزديكي فرهنگي با ديگر محوطه‌هاي جنوب‌شرق ايران از دشت سيستان گرفته تا حوزه‌ي فرهنگي هليل‌رود و حوضه‌ي رود بمپور بوده است. اين پژوهش نيز نشان داد كه شهداد با مناطق مختلف خاور نزديك و ميانه از بين‌النهرين و جنوب‌غرب ايران تا آسياي مركزي و دره‌ي سند و جنوب خليج‌فارس نشان در ارتباط بوده است. درنهايت جايگاه و اهميت باستان‌شناسي محوطه‌ي شهداد به‌عنوان يكي از مراكز شهري اوليه در فلات ايران در چرخه‌ي برهمكنش هزاره‌ي سوم قبل‌ازميلاد جنوب‌غرب آسيا مورد بررسي قرار گرفت.