كليدواژه :
واعظ قزويني , نثر قرن يازدهم , صناعات ادبي , ابواب الجنان
چكيده فارسي :
رفيع الدّين محمّد بن فتح الله واعظ قزويني ، از علماي اماميّه، ادبا، شعرا و فضلاي قرن يازدهم هجري در زمان پادشاهي شاه عبّاس صفوي(1052-1077هـ.ق) تا اوايل پادشاهي شاه سليمان(1077هـ.ق) است. وي در نظم و نثر يد طولايي داشته و از انواع فنونِ معاني، بيان، عروض و بديع با اطّلاع بوده است. در انواع علوم مثل رياضيّات، نجوم، فلسفه و طب نيز دستي داشته و در آثار خود از اصطلاحات اين علوم بهره برده است
هدف واعظ از تأليف ابواب الجنان در هشت باب يا مجلّد به نيّت هشت در بهشت بود تا هر كس به اين كتاب تمسّك جويد به واقع هشت در بهشت به رويش گشاده گردد.
عبدالقاهر جرجاني بطور كلي بلاغت را بر دو قسم مي داند: قسمي كه مربوط است به مفردات كلام و قسمي ديگر كه به تركيب و تاليف آنها ارتباط دارد.آنچه مربوط به مفردات كلام است عبارتند از: تجنيس،اشتقاق، ردالعجز الي الصدر، قلب، سجع ، ترصيع،مزدوج، كنايه، مجاز ،استعاره. آنچه مربوط به محسنات معنويه است: مطابقه، مقابله، اعتراض، تلميح ، لف ونشر، ابهام، مراعات نظير، اغراق، سوال و جواب.
ما در اين مقاله به بررسي بسامد آرايه‌هاي ادبي در دو زمينه «محسنات لفظيه»و «محسنات معنويه » در مجالس هشتم و نهم ابواب الجنان پرداخته ايم.
چكيده لاتين :
Rafi’ al-Din Mohammad ibn Fath Allah Vaez-e Qazvini is one of Imamieh clergymen and also a literary man, poet and scholar in the 11th century A.H. during the kingdom of Shah Abbas Safavid (1052-1077 A.H.) up to the early kingdom of Shah Soleiman (1077 A.H.). He was very professional in poetry and prose and was also widely aware of rhetorical figures, speech, prosody, and rhetoric. Moreover, He had a grasp of knowledge in various sciences such as mathematics, astronomy, philosophy, and medicine and he has applied the terminology of those sciences in his works. The purpose of writing Abvab al-Janan in 8 volumes was based on the idea of 8 entrance gates of Paradise so that everyone who refers to that book would have entrance to 8 gates of Paradise. Generally, Abd al-Qaher Jorjani classifies rhetoric into 2 branches: The branch which is related to parts of speech and another which concerns their composition and compilation. The fields related to parts of speech include pun, adnominatio, anadiplosis, palindrome, rhyme, couplet, metonymy, figure, and metaphor. Semantic figures (Mohasanat-e Ma'navieh) consist of comparison, contrast, objection, allusion, epanandos, amphiboly, symmetry, hyperbole, and stichomythia. This article attempts to investigate the frequency of figures of speech in both lexical and semantic figures (Mohasanat-e Lafzieh and Mohasanat-e Ma'navieh) in the 8th and 9th chapters of Abvab al-Janan.
