مدل مفهومي عوامل رواني- اجتماعي زمينه‌ساز ارتكاب جرم، ارائه‌يك مطالعه داده بنياد

هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدل مفهومي عوامل رواني اجتماعي زمينه‌ساز ارتكاب جرم بود. اين پژوهش، با استفاده از طرح كيفي و با استفاده از روش سيستماتيك نظريه داده‌بنياد (رويكرد اشتراوس و كوربين) انجام شد. ميدان يا جامعه‌ي موردِ مطالعه‌ي پژوهش حاضر، عبارت بود از زندانيانِ مرد زندان مركزي همدان كه از معيارهاي ورود به پژوهش برخوردار بودند؛ با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند تا رسيدن به اشباع نظري، مصاحبه‌هاي به‌عمل‌آمده با 30 نفر زنداني مرد، مورد تحليل قرار گرفت. بر مبناي نتايج، مدل مفهومي عوامل زمينه‌ساز ارتكاب جرم به‌دست آمد. نتايج نشان داد شرايط علّي ارتكاب جرم عبارتند از: اعتياد فرد؛ مراوده با دوستان مجرم؛ معتاد يا مجرم بودن والدين، برادران، دايي يا عمو. عوامل مداخله‌گر در ارتكاب جرم شامل عوامل رواني مانند تكانشگري، هيجان‌خواهي و عزت‌نفس پايين؛ عوامل خانوادگي مانند دلبستگي پايين به خانواده، نظارتِ ضعيف والدين، غفلت و تنبيه، تعارض والدين؛ و عوامل اجتماعي مانند وضعيت اقتصادي ضعيف، تحصيلات پايين والدين، ترك تحصيل و اوقات فراغت نامطلوب. شرايط زمينه‌اي جرم شامل زندگي در محله جرم خيز و محيط زندان است. پاسخ يا راهبرد مجرمين در برخورد با اين شرايط شامل اتخاذ سبك زندگي مجرمانه و دلبستگي به دوستان مجرم است؛ و نهايتاً پيامدهاي جرم عبارتند از طردشدن از سوي خانواده و جامعه، مجازات‌هايي مانند زندان، تحقير شدن والدين و ناامني جامعه.