بررسي تطبيقي نيازهاي اطلاعاتي و رفتار اطلاع‌يابي دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه استان خراسان رضوي با رويكرد شبكه عصبي

Investigation through and Clustering the Information Needs and Information Seeking Behavior of Seminary and University Students of Khorasan-e- Razavi with Neural Network Analysis

زمينه و هدف: هدف پژوهش حاضر خوشه‌بندي و مطالعه تطبيقي نيازهاي اطلاعاتي و رفتار اطلاع‌يابي دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه خراسان رضوي با استفاده از الگوريتم شبكه عصبي مي‌باشد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع كاربردي و به روش پيمايشي- توصيفي است كه با رويكرد كمي و با استفاده از شبكه عصبي، انجام شده است. ابزار اين پژوهش پرسشنامه‌اي متناسب با نيازهاي اطلاعاتي و رفتار اطلاع‌يابي دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه استان خراسان رضوي است كه بين نمونه‌اي از افراد جامعه (447 نفر) متشكل از اعضاي هيأت علمي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي مشهد، سبزوار و گناباد و دانش‌پژوهان سطح چهار مدارس عالي علميه نواب، آيت‌اله خويي و نرجس توزيع شده است. پس از جمع آوري داده‌ها، شبكه عصبي به منظور خوشه‌بندي داده‌ها انتخاب شد و با استفاده از نرم‌افزار Matlab14، دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه به صورت مجزا و يك‌بار به صورت كل بر اساس مؤلفه‌هاي اصلي پژوهش (هدف و انگيزه اطلاع‌يابي، منابع اطلاعاتي، راه‌هاي اطلاع‌يابي، خدمات اطلاعاتي) خوشه‌بندي شدند. سپس با حذف هر يك از زيرمؤلفه‌هاي مؤلفه اصلي پژوهش، مؤثرترين و كم‌اثرترين گزينه در نيازهاي اطلاعاتي و رفتار اطلاع‌يابي دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه تعيين شد. يافته ­ها: با انجام خوشه‌بندي با استفاده از شبكه عصبي خودسازمان‌ده، مؤثرترين مؤلفه در هدف و انگيزه اطلاع‌يابي دانش‌پژوهان حوزه انجام فعاليت‌هاي پژوهشي، فرهنگي و مذهبي و در دانش‌پژوهان دانشگاه ارتقاي كيفيت تدريس مي‌باشد. كم‌اثرترين مولفه در هر دو قشر حوزوي و دانشگاهي كسب وجهه علمي و رقابت با هم‌ترازان تعيين شد. مؤثرترين مؤلفه در منابع اطلاعاتي مورد نياز هر دو قشر حوزوي و دانشگاهي مجلات تمام متن الكترونيك فارسي مي‌باشد. كم‌اثرترين منابع اطلاعاتي مورد نياز در دانش‌پژوهان حوزه، كتاب‌هاي لاتين و در دانش‌پژوهان دانشگاه، پايان‌نامه‌ها تعيين شد. مؤثرترين راه دسترسي به اطلاعات در حوزه، استفاده از منابع چاپي و در دانشگاه استفاده از منابع الكترونيكي و كم‌اثرترين راه در هر دو قشر خريد منابع مي‌باشد. هر دو قشر دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه در مؤثرترين و كم‌اثرترين مؤلفه در زمينه خدمات اطلاعاتي در رفع نيازهايشان مشتركند. بيشترين خدمات در رفع نياز اطلاعاتي آنان، آشنايي با انواع منابع در زمينه رشته تخصصي خود و كم‌اثرترين مؤلفه نيز آشنايي با آر. اس. اس. ها و پادكست‌ها مي‌باشد. نتيجه­ گيري: با توجه به هدف و يافته‌هاي پژوهش حاضر، با تعيين رفتارهاي اطلاعاتي كه از نيازهاي اطلاعاتي سرچشمه مي گيرد، تهيه و تدارك منابع مورد نياز دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه، از تمهيداتي است كه لازم است براي رفع نيازهاي اطلاعاتي آنان انجام شود و زمينه تصميم‌گيري اطلاعات‌گرا براي مديران كتابخانه‌ها فراهم مي‌شود.

Background and Aim: This study aims to investigate and clustering the information needs and information seeking behavior of seminary and university students using neural network analysis in Khorasan-e- Razavi. Methods: The quantitative study is an applied and descriptive survey conducted with neural networks analysis. Data were collected by a questionnaire based on the information needs and information seeking behavior of seminary and university students of Khorasan-e- Razavi province. It was distributed between the samples (447 samples) included of Mashhad, Sabzevar and Gonabad University of Medical Sciences faculty members, and four grade seminary students of Nawab, Ayatollah Khoui and Narjes religious schools. After collecting data, the two variables of university and religious schools students were apart for data clustering using Matlab 14 software once in general based on the main components of the study such as (the purpose and the motivation of seeking information, information sources, information barriers, information seeking skills, seeking methods and information services. Then, after deleting each sub-component of the main components of the research, the most effective and the least effective item on information needs and information seeking behavior of seminary and university students were determined. Results: the most effective component in motivating and aim of the students for information seeking in seminary students was to help them conduct research on cultural and religious activities and in university students was to improve the quality of their teaching. The least effective component in both seminary and university students were determined as academic reputation and compete with peers. The most effective component of the resources required by both seminary and university students were Persian full-text electronic journals. The least effective needed resources in seminary students were determined Latin books and in university students were determined theses. The most effective way to access information in the seminary schools was print resources and in university students was electronic resources and the least effective way was determined as buying needed resources. Both seminary and university students in the most and least effective component in information services in meeting their required information needs were common and the same. The most services in meeting their information needs were familiarity with a variety of resources in their special field and least effective component was determined as familiarity with RSS and podcasts. Conclusion. According to the aim and findings of this study, by determining information seeking behavior that descends from information needs, preparing required sources for seminary and university student is one of the most important needs that must be done to solve their informations needs and provide information deciding for libraries administrators.