در باب چيستي سواد اطلاعاتي در مدارس مطالعه موردي درس فارسي پايه چهارم ابتدايي

nature of information literacy in elementary schools Case study of Persian literature in fourth grade

زمينه و هدف: با توجه به متغير بودن سواد اطلاعاتي در هر فرهنگ و اجتماع، نياز است مفهوم سواد اطلاعاتي در بافت هاي گوناگون از جمله مدارس مورد بررسي قرار گيرد. توسعه سواد خواندن كه از اهداف اصلي درس فارسي است، بخشي از سواد اطلاعاتي است و پايه هاي آن در دوره ابتدايي گذاشته مي شود. فهم ماهيت سواد اطلاعاتي در درس فارسي، ضمن درك بيشتر ماهيت سواد اطلاعاتي در بافت مدارس، كمك مي كند بتوان در امر آموزش و ارزشيابي سواد اطلاعاتي در مدارس به نحو مطلوب تري عمل نمود. روش: اين پژوهش از نوع پديدارشناسي است و از تكنيك تحليل محتواي كيفي بهره برده است. ابزار گردآوري اطلاعات مصاحبه نيمه ساختار يافته و مشاهده است. از نمونه گيري هدفمند براي پيشبرد اهداف پژوهش استفاده شده است. چهار معلم پايه چهارم ابتدايي از سه مدرسه در منطقه 2 آموزش و پرورش شهر تهران مورد مصاحبه قرار گرفته و چهار كلاس آنان نيز پس از مشاهده با اجراي مراحل سه‌گانه كدگذاري نظري تحليل گرديد. يافته‌ها: بر اساس تحليل داده‌ها، مي‌توان سواد اطلاعاتي در پايه چهارم را در گام‌هاي «تنظيم صحنه: ايجاد فضايي براي تفكر و تأمل و برنامه‌ريزي»، «ايجاد و تبيين نياز اطلاعاتي»، «جستجو و مكان‌يابي اطلاعات»، «بهره‌گيري از اطلاعات»، «پردازش اطلاعات»، «ثبت، سازماندهي و استفاده اخلاقي از اطلاعات»، «برقراري ارتباط»، «ارائه اطلاعات» تبيين نمود. نتيجه گيري: بر اساس يافته ها تاكيد عمده بر ارتقاي مهارت بهره گيري از اطلاعات(خواندن، ديدن، شنيدن)؛ پردازش اطلاعات(تامين زيرساخت هاي درك متن، تمرين درك مطلب به صورت ديداري، شنيداري و متني؛ و انجام فعاليت هاي نيازمندپردازش اطلاعات) و ارائه اطلاعات(در قالبهاي مكتوب و غير مكتوب و شيوه تهيه آنها) است. با ادغام سواد اطلاعاتي درس فارسي، اين درس مي تواند به اهداف خود بهتر نايل آيد. اين پژوهش مي تواند در جهت طراحي ابزار سنجش سواد اطلاعاتي و طراحي آموزشهاي مورد نياز معلمان و دانش آموزان به كار گرفته شود.

Background and Aim: Information literacy is a contextual concept that needs to be studied in different contexts like schools. Promoting reading literacy is a core instructional objectives of Persian literature curriculum and also a part of information literacy. Understanding Concept of information literacy helps us to understand information literacy in elementary schools and can implement it in information literacy Instruction and Assessment of schools. Methods: This research is a phenomenological research that used Qualitative Content Analysis technique for analyzing Semi structured interviews and Observations. Theoretical sampling was used and three schools were selected. We interview with four Teachers and observed four classes in Fourth Grade. Findings: based on data analyzing we can describe information literacy for language in Fourth Grade in this phrases: “Set the scene: Make a space for thinking, reflecting and planning”, “ emerging of determining information need”, “locating and searching of information”, “information engagement”, “information Processing”, “record, organize and ethical use of information”, “Communication”, “Presentation”. Result: based on findings, teachers highly focused on developing skills of information engagement(reading, listening, viewing), Information Processing(supplying Infrastructures of text understandings; Practice textual, audio, visual comprehension; practicing information processing in action), presenting information(in written and Unwritten format and learning how to do them). Integrating information literacy with language curriculum seems that can help to achieve language instructional objectives. The findings can be used for designing instrument of information literacy assessment and also can be used for teacher training.